Đề cương SKKN Phát triển năng lực mô hình hóa toán học cho học sinh trong dạy học Toán THCS

 Đề tài SKKN: 
 “ Phát triển năng lực mô hình hóa toán học cho học sinh 
 trong dạy học toán THCS” 
 A. PHẦN MỞ ĐẦU 
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 nước ta đã xác định năng 
lực mô hình hóa toán học là một trong những năng lực cốt lõi mà mục tiêu 
chương trình đã đề ra, chứng tỏ sự cần thiết và tầm quan trọng của của nó trong 
giáo dục môn Toán ở trường phổ thông. Tuy nhiên, trong thực tế dạy học hiện 
nay tại các trường phổ thông, việc mô hình hóa toán học (MHHTH) còn chưa 
thực sự được chú trọng, quan tâm một cách đúng mức. 
 Xuất phát từ lý do nêu trên và qua thực tiễn giảng dạy cũng như nghiên 
cứu, tôi xin đưa ra đề tài “ Phát triển năng lực mô hình hóa toán học cho học 
sinh trong dạy học toán THCS” 
 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
Mục đích của đề tài là đưa ra một số phương pháp nhằm phát triển năng lực 
MHH toán học cho HS trong dạy học toán THCS; góp phần nâng cao chất 
lượng, hiệu quả dạy học. 
 III. ĐỐI TƯỢNG – PHẠM VI NGHIÊN CỨU 
 1. Đối tượng nghiên cứu: 
 Mô hình hóa toán học; Dạy học phát triển năng lực mô hình hóa; Biện 
 pháp phát triển năng lực mô hình hóa. 
 2. Phạm vi nghiên cứu: 
 Đề tài được áp dụng cho HS ở trường THCS Nghi Liên – Thành phố Vinh 
 B. PHẦN NỘI DUNG 
 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN - Nhiều HS không thích môn toán nên không có động lực để học toán và không 
dành nhiều thời gian để tìm hiểu về các ứng dụng của toán học trong thực tiễn. 
- Đa số HS chưa có kỹ năng quan sát tình huống để chuyển đổi từ tình huống 
thực tiễn sang ngôn ngữ toán học và sử dụng mô hình toán học phù hợp. 
- Việc tìm hiểu và lựa chọn tình huống thực tiễn phù hợp với trình độ của HS, 
phù hợp với bài học là không đơn giản đối với GV. 
- GV chưa có nhiều kiến thức về MHHTH và nên đa số GV chưa áp dụng được 
MHH trong dạy học. 
II . MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC MÔ HÌNH HÓA 
TRONG DẠY HỌC TOÁN THCS 
 Biện pháp 1: Tạo hứng thú cho người học thông qua việc chỉ ra tác dụng của 
các kiến thức toán học khi giải quyết các tình huống thực tiễn xung quanh 
* Ví dụ minh họa: Trong việc dạy học số học 6 - chủ đề ƯCLN –BCNN , để tạo 
hứng thú cho HS, GV cần chỉ ra tác dụng của việc học dạng toán này: 
 Học dạng toán này chúng ta được tiếp xúc với các tình huống có trong thực tế 
và có thể giải quyết được các tình huống như: Chia đều được số quà; số nhóm 
nhiều nhất; Xếp được nhiều nhất bao nhiêu hàng; Tính số học sinh của lớp; Số 
cây trồng được của lớp ...; Tính được thời điểm để các sự việc cùng diễn ra một 
lúc như: 3 xe buýt lại cùng xuất phát một lúc từ bến; Hai vận động viên gặp lại 
nhau trên đường chạy... 
Biện pháp 2. Rèn kĩ năng xây dựng mô hình toán học thích hợp cho bài toán 
 *Ví dụ minh họa: Dạy học chủ đề “ Giải bài toán bằng cách lập phương 
trình- hệ phương trình” - Đại số 8; 9 
 Để thực hiện nhiệm vụ của mình, GV cần có các câu hỏi yêu cầu HS 
chuyển đổi ngôn ngữ toán học sang ngôn ngữ thực tế và ngược lại. Chẳng hạn: 
 Bảng 1: Dạng toán quan hệ số - HS hào hứng muốn tìm hiểu các ứng dụng của toán học trong các môn học 
khác và đời sống. 
- HS được xuất phát từ những vấn đề thực tiễn, thông qua hoạt động MHH để 
nhận ra kiến thức toán học và từ đó lại áp dụng kiến thức để giải quyết các bài 
toán thực tế hay một vấn đề thực tiễn. Điều đó làm cho HS tự tin, hứng thú và 
say mê hơn với bộ môn Toán. 
- HS được hình thành một phương pháp học tập mới, bước đầu luyện tập cho HS 
khả năng MHH, tự tìm kiếm kiến thức mới và liên hệ kiến thức với thực tiễn. 
- HS được phát triển nhiều năng lực cốt lõi của năng lực toán học như năng lực 
MHH, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác nhóm và năng lực tự học. 
 Trên đây là một kinh nghiệm mà tôi đã rút ra được qua quá trình dạy học 
toán THCS. Tuy đã rất cố gắng nhưng chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. 
Kính mong các bạn bè đồng nghiệp cùng tham khảo và đóng góp ý kiến để bài 
viết này hoàn thiện hơn.Tôi xin chân thành cảm ơn! 
 Vinh,ngày 26 tháng 12 năm 2021 
 NGƯỜI VIẾT 
 Phạm Thị Bình An 
 Tài liệu tham khảo: 
 - Nguyễn Thị Tân An (2012), “Sự cần thiết của mô hình hóa trong dạy 
 học toán”, Tạp chí Khoa học Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh 
 - Sách giáo khoa toán 7, 8, 9 hiện hành và sách giáo khoa toán 6 – Kết nối tri 
 thức với cuộc sống – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 
 - Ôn tập thi vào lớp 10 môn toán năm học 2016-2017, nhà xuất bản Giáo dục 
 Việt Nam