Sáng kiến kinh nghiệm Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh

 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 PHỊNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KRƠNG BUK
 TRƯỜNG THCS PHAN BỘI CHÂU
   
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SỐ CÁCH CẢI TIẾN 
DẠY KĨ NĂNG NGHE MƠN 
 TIẾNG ANH
 Giáo viên : ĐẶNG THỊ BÍCH THỦY
 TỔ XÃ HỘI
 Năm học: 2013-2014
 1 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu và phương tiện học tập của người học 
ngày càng cao, địi hỏi người giáo viên phải khơng ngừng tìm tịi, cải tiến phương 
pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Thêm vào đĩ , Tiếng Anh 
là một trong những tiếng nước ngồi đã, đang và sẽ được rất nhiều người Việt 
Nam học do nhu cầu giao tiếp, học tập và nghiên cứu. Hiện nay việc học và dạy 
ngoại ngữ theo phương pháp mới học sinh cĩ nhiều điều kiện thuận lợi tiếp xúc 
với ngơn ngữ tiếng Anh. Học sinh cĩ dịp giao tiếp với mọi người bằng tiếng Anh. 
Học sinh dễ vận dụng chúng vào trong cuộc sống. Nét đổi mới nỗi bật của nội 
dung chương trình sách giáo khoa mới là tạo cơ hội tối đa cho học sinh luyện tập 4 
kỹ năng. Kỹ năng nghe là một trong những kỹ năng được chú trọng phát triển 
trong các phương pháp dạy ngoại ngữ mới. Kỹ năng nghe cĩ tầm quan trọng vì 
học sinh khơng thể giao tiếp bằng lời nĩi nếu khơng hiểu được những gì nghe 
được.
 Vậy, làm thế nào để học sinh cĩ thể rèn kỹ năng nghe một cách nhanh 
chĩng, cĩ hiệu quả và dễ học?Nên với việc nghiên cứu đề tài này, tơi mong muốn 
sẽ phần nào giúp giáo viên dần khắc phục những khĩ khăn trên để tiến hành dạy 
nghe mơn tiếng Anh cĩ hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực, chủ động trong việc 
tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài học. Đĩ cũng là lý do mà tơi chọn đề tài này.
 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
 Đề tài xoay quanh đề tài nghiên cứu giảng dạy và học tập mơn nghe tiếng 
Anh của giáo viên và học sinh bậc THCS ở các lớp 6,7,8,9 truờng THCS Phan 
Bội Châu . Song đối tượng nghiên cứu điển hình mà tơi đã áp dụng đề tài này là 
lớp 9ª1, 9ª2, 9ª3 
 4. Mục đích nghiên cứu : 
 Với việc nghiên cứu thành cơng đề tài, sáng kiến kinh nghiệm sẽ giúp giáo 
viên cĩ được những kinh nghiệm sau:
 1. Cách thức tổ chức một tiết dạy nghe cĩ hiệu quả 
 3 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 B – PHẦN NỘI DUNG
 I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN:
 1- Mục đích dạy học:
 Mục đích của việc dạy ngoại ngữ khơng phải là cung cấp cho học sinh kiến 
thức của ngơn ngữ đĩ, mà mục đích cuối cùng của việc dạy ngoại ngữ nĩi chung, 
tiếng Anh nĩi riêng là dạy học sinh khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Khả năng 
giao tiếp của học sinh thể hiện qua các kỹ năng: Nghe, Nĩi, Đọc, Viết. Kỹ năng 
nghe tiếng Anh của học sinh được hình thành qua một quá trình học tập rèn luyện 
trong mơi trường Anh ngữ. Ngồi việc học tập ở trường lớp, học sinh phải tự học 
tập rèn luyện nghe thơng qua các hình thức và các phương thức khác nhau. 
 Kỹ năng nghe là khả năng sử dụng kiến thức ngơn ngữ vào mục đích nghe 
hiểu bằng tiếng Anh.
 2-Các yếu tố cơ bản trực tiếp tác động đến hiệu quả của tiết dạy nghe.
 a- Giáo viên:
 - Với phương pháp dạy học mới, tích cực thì giáo viên đĩng vai trị chỉ đạo, 
điều khiển học sinh hoạt động trong giờ học. 
 - Để tiến hành một tiết dạy nghe cĩ hiệu quả thì giáo viên cần thực hiện tốt 
các yếu tố cơ bản sau:
 + Chọn và sử dụng linh hoạt các kỹ thuật dạy nghe phù hợp với từng nội 
dung bài dạy. 
 + Tổ chức, điều khiển lớp học, phân bố thời gian hợp lý.
 + Sử dụng thành thạo các phương tiện, các đồ dùng dạy học phục vụ dạy 
nghe. 
 + Sáng tạo ra các đồ dùng dạy học phù hợp phục vụ cho tiết dạy. 
 + Truyền cảm, lơi cuốn, hấp dẫn học sinh. 
 b- Phương pháp - kỹ thuật dạy nghe (Listening Techniques)
 5 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
các kĩ năng khác hỗ trợ cho kỹ năng nghe ví dụ như kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng 
bởi kỹ năng nĩi , nên giáo viên thường xuyên giúp các em học sinh trong lớp luyện 
nĩi nhiều để bù vào kỹ năng nghe . Bởi vì khi luyện nĩi , học sinh sẽ nhớ được các 
từ vựng , các câu mà các em thường xuyên tiếp xúc , chính vì thế học sinh sẽ phát 
triển được kỹ năng nghe . Hơn thế nữa , trong khi nghe, nếu gặp những câu dài, 
khĩ nghe thì yêu cầu mình chỉ cần dừng lại ở mức độ nghe hiểu và cảm nhận ý 
nghĩa chính của câu nĩi, khơng cần phải nghe rõ tồn bộ các từ trong câu.
 III-QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI , TÌNH HÌNH THỰC TẾ VÀ 
SỐ LIỆU ĐIỀU TRA:
 1.Thực trạng :
 Việc dạy theo phương pháp đổi mới như hiện nay chú trọng nhiều đến tính 
chủ động sáng tạo của học sinh. Phần lớn thời gian giao tiếp là lúc các em tư duy 
chủ động thực hành tiếng Anh. Để cĩ một tiết học tốt thì các em phải chuẩn bị bài 
ở nhà kỹ. Hơn nữa để học tốt một giờ nghe các em cần được nghe nhiều. Tuy 
nhiên phần lớn các em ở đây chưa cĩ điều kiện tốt để học nghe tiếng Anh, thời 
gian học hạn hẹp, tài liệu để tham khảo thêm cịn phụ thuộc vào kinh tế gia đình, 
từ đĩ việc đầu tư học kĩ năng nghe hạn chế.
 Ngồi ra tiếng Anh là một mơn học khĩ, khối lượng kiến thức nhiều, thời 
gian học ít, và trong quá trình nghe các em khơng kiểm sốt được điều sẽ nghe. 
Lời nĩi trong băng nhanh, khơng quen. Bài nghe cĩ nhiều từ mới, trọng âm từ, 
trọng âm câu, ngữ điệu thì rất khác nhau và học sinh khĩ cĩ thể hiểu được nội 
dung. Mặt khác vì các em ở vùng nơng thơn mơi trường giao tiếp tiếng Anh cịn 
hạn chế. Vì thế các em ít cĩ cơ hội luyện nghe.
 2 .Quá trình thực hiện đề tài -Mơ tả nội dung , giải pháp mới:
 Vấn đề đặt ra là làm thế nào chúng ta khắc phục được những điểm yếu trên 
để gĩp phần nâng cao chất lượng học kĩ năng nghe, giúp học sinh tự tin hơn trong 
giao tiếp, sử dụng tiếng Anh như một ngơn ngữ thứ hai, thành thạo trong từng từ, 
 7 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 Kết quả:
 Giỏi Khá TB Yếu Kém
 TT Lớp Sĩ số
 SL % SL % SL % SL % SL %
 1 9A1 32 3 9.3 4 12.5 9 28.1 10 31.2 7 21.8
 2 9A2 30 4 13.3 4 13.3 13 43.3 12 40.0 7 23.3
 3 9A3 33 4 12.1 6 18.2 9 27.2 8 24.2 6 18.2
 Qủa thật, qua kết quả trên tơi nhận thấy kỹ năng nghe của các em cịn nhiều 
hạn chế. Các em chưa hiểu được bài, chưa vận dụng được kiến thức mình đã học. 
Tơi rất băn khoăn trăn trở, khơng biết làm thế nào để giúp học sinh luyện nghe tốt 
tiếng Anh, giúp các em ham học. Với kinh nghiệm 14 năm trực tiếp giảng dạy mơn 
tiếng Anh, bước đầu rèn luyện kĩ cho học sinh các kĩ năng nghe, nĩi, đọc, viết, tơi 
đưa ra một số kinh nghiệm sau trong quá trình dạy cũng như rèn kỹ năng nghe như 
sau :
 a. Kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng bởi kỹ năng nĩi
 - Đối với những bài tự luận dài mà muốn nghe hiểu tốt thì phải tập trung đầu 
ĩc trong một thời gian dài, phụ thuộc vào khả năng chịu đựng áp lực của trí não 
dưới sức ép tâm lý lớn. 
 - Cần tập trung nghe rõ cách phát âm và ngữ điệu, hiểu trực tiếp bằng tiếng 
Anh thì càng tốt, nếu khĩ thì cĩ thể liên hệ sang tiếng Việt. Nên nhớ khi nghe cần 
nhìn vào hình ảnh và liên tưởng ra hình ảnh của sự vật hay sự kiện trong đầu mình.
 - Trong quá trình nghe nếu gặp phải những từ hay câu nghe khơng rõ thì sau 
khi nghe xong cĩ thể Pause lại để ngẫm nghĩ lại câu nĩi. Nếu nghe mãi khơng 
được thì cĩ thể xem trong textscript rồi tập nghe lại. Nhớ "nghe bằng mắt" thì hiệu 
quả và nhanh hơn và đỡ chán hơn "nghe bằng tai".
 _ Chẳng hạn như tiết 8 Unit 2 : Clothing bài dạy Listening(English 9)
 9 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là nhằm giúp học sinh tập 
trung sự chú ý vào chủ đề, đặc biệt là đốn trước những thơng tin của chủ đề được 
nghe. Để khắc phục những khĩ khăn khi nghe trong tiết học, giáo viên cần giới 
thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống nội dung cĩ liên quan đến bài nghe, khai thác 
xem học sinh đã biết và chưa biết gì về nội dung sẽ nghe, gợi trí tị mị, tạo hứng 
thú cho các hoạt động của bài.
 - Cho học sinh nghĩ, đốn trước những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh 
nhất định
 - Dạy từ vựng , tuy nhiên lưu ý là khơng giới thiệu hết từ mới, nên để học 
sinh đốn nghĩa của từ trong ngữ cảnh
 Cung cấp mục đích nghe, soạn ra các yêu cầu nhiệm vụ và bài tập về nội 
dung nghe.
 - Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan tranh ảnh minh hoạ 
kèm theo sẽ hổ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh gợi ý nội dung sắp nghe. Tranh 
ảnh cịn là phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh. Nghe xác định 
tranh cĩ liên quan sắp xếp theo thứ tự.
 - Cho học sinh xem tranh hay câu hỏi trong bài tập để đốn ra chủ để, thơng 
tin cần thiết nghe.
Một số thủ thuật dạy trong giai đoạn này.
 - True / False statements prediction
 - Open - prediction
 - Ordering
 - Pre- question
 Việc lựa chọn hoạt động nào để thực hiện trong giai đoạn này cịn tuỳ thuộc 
vào một số yếu tố như thời gian tiến hành bài tập nghe, tài liệu cĩ sẵn hay khơng 
cĩ sẵn, trình độ và sở thích của học sinh. Điều kiện giảng dạy của lớp cũng là một 
trong những yếu tố đưa đến quyết định chọn lựa kĩ thuật nào. Ngồi ra mục đích 
 11 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 Sau đĩ , giáo viên cho các em nghe lại và kiểm tra lại việc đốn của mình , 
rồi giáo viên cho các em nghe lần cuối và sắp tranh đúng theo trình tự câu chuyện . 
Giáo viên đưa ra đáp án để học sinh sữa lỗi
* Keys
1. Picture a 5.Picture g
2.Picture e 6.Picture c
3.Picture f 7.Picture h
4.Picture d 8. Picture b
 3. Post- listening: Mục đích của các hoạt động sau khi nghe nhằm:
 - Kiểm tra xem học sinh cĩ hiểu những thơng tin được nghe theo yêu cầu 
hay khơng và cĩ hồn thành được các hoạt động trong giai đoạn "While- listening” 
hay khơng.
 - Tìm ra nguyên nhân làm cho học sinh khơng nghe được hoặc khơng hiểu 
được một số phần nào đĩ trong bài tập nghe
 - Giúp học sinh cĩ cơ hội đánh giá thái độ biểu cảm người thể hiện hội thoại 
qua ngữ điệu giao tiếp.
 - Dùng bài tập mở rộng theo chủ đề bài nghe dùng kỉ năng bổ trợ thêm để 
luyện nghe
+ Một số thủ thuật trong giai đoạn này
 - Cho đáp án và thơng tin phản hồi
 - Cho học sinh nhắc hay nĩi lại một số điều /câu đã nghe. Feed back (While 
listening)
 - Tổ chức cho học sinh nĩi về mình hay về bạn bằng cách dựa vào một vài 
thơng tin trong bài nghe
 - Cho học sinh nêu vài nhận xét về kết quả nghe của nhĩm
 - Cho học sinh đĩng vai thể hiện lại cuộc hội thoại đã nghe
 - Dùng bài tập mở rộng để học sinh cĩ thêm thơng tin của bài nghe
 13 Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe mơn Tiếng Anh
 c.Kết quả đạt được: qua đợt kiểm tra 15 phút phần nghe:
 Khối Giỏi Khá TB Yếu Kém
 Số Tổng 
 Lớp
 TT số SL % SL % SL % SL % SL %
 1 6A1 45 17 37.8 9 20.0 13 28.9 4 8.9 2 4.4
 2 6A2 45 17 37.8 8 17.8 13 28.9 4 8.9 3 6.7
 3 6A3 43 15 34.9 9 20.9 11 25.6 5 11.6 3 7.0
 4 9A1 32 6 18.8 8 25.0 13 40.6 3 9.4 2 6.2
 5 9A2 30 4 13.3 6 20.0 15 50 2 6.7 3 10
 6 9A3 33 5 15.2 9 27.3 12 36.4 4 12.1 3 9.0
 So với kết quả khảo sát đầu năm tơi thấy chất lượng tốt, khá tăng lên ,số học 
sinh yếu kém giảm.Hầu hết các em đều làm tốt phần nghe trong bài kiểm tra 15 
phút
 d. Một vài lời khuyên giúp các em học sinh phá triển kỹ năng nghe tốt 
hơn
 1. Tích cực xem truyền hình, video, nghe đài, đọc báo chí tiếng Anh hoặc nĩi 
chuyện với người bản ngữ bất cứ khi nào bạn cĩ cơ hội
 2. Sử dụng tiếng Anh ở nhiều nơi chứ khơng phải chỉ trong lớp học.
 3. Chơi trị chơi và tập các bài hát tiếng Anh.
 4. Khi nĩi chuyện bằng tiếng Anh, cố gắng diễn đạt bằng mọi cách cĩ thể 
được kể cả dùng điệu bộ.
 5. Nên hỏi lại hoặc đề nghị người nĩi nhắc lại nếu chưa hiểu rõ nghĩa.
 6. Đừng bao giờ sợ mắc lỗi khi nĩi và viết tiếng Anh
 7. Áp dụng từ và cấu trúc mới học được trong nhiều tình huống khác nhau.
 8. Đọc các bài viết khác nhau về cùng một chủ điểm. Tập nĩi và viết theo các 
chủ điểm đĩ.
 15