Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp hữu hiệu trong công tác chủ nhiệm tại Lớp 9A8 trường THCS Phan Đình Phùng

 I. PHẦN MỞ BÀI
1. Lý do chọn đề tài:
Giáo viên không chỉ là những người thầy được đào tạo về kiến thức, 
nghiệp vụ chuyên môn, mà còn được trang bị kiến thức về công tác chủ 
nhiệm nhằm giúp học sinh phát triển một cách toàn diện, để học sinh trở 
thành một công dân tốt cho xã hội. Công tác chủ nhiệm là công tác mà 
bất kì người giáo viên nào cũng không thể xem nhẹ. Tuy nhiên công tác 
chủ nhiệm trong trường học hiện nay gặp không ít khó khăn trong việc 
quản lí, giáo dục học sinh. Vì hiện nay tình trạng học sinh sa sút về đạo 
đức, thiếu ý thức trong học tập, đặc biệt là những học sinh cá biệt, nghiện 
game ngày càng nhiều.
Đã là một giáo viên chủ nhiệm, việc đưa lớp mình chủ nhiệm đi lên vừa 
là trách nhiệm vừa là bổn phận đối với giáo viên và học sinh, đồng thời 
cũng khẳng định được năng lực của bản thân. Giáo viên chủ nhiệm là 
người nhận thấy rõ một tập thể lớp vững mạnh là một tập thể có những 
học sinh ngoan, thực hiện tốt nội qui trường lớp. Như vậy người giáo viên 
chủ nhiệm có vai trò quan trọng, ảnh hưởng nhất định đến việc học tập 
cũng như rèn luyện nhân cách của học sinh.
Người ta thường nói con cái là hình ảnh của cha mẹ, một tập thể lớp là 
hình ảnh của giáo viên chủ nhiệm, nói như vậy cũng đúng phần nào vì rõ 
ràng giáo viên chủ nhiệm là người cha, người mẹ của các em trong môi 
trường giáo dục. Ngoài những giờ giảng dạy trên lớp, giáo viên chủ 
nhiệm dễ dàng tiếp cận các em qua những giờ sinh hoạt lớp, sinh hoạt 15 
phút đầu giờ, những buổi lao động, những giờ hoạt động ngoại khóa, việc 
tham gia các hội thi của đội, của trường tổ chức, hoặc những lúc đến 
thăm gia đình học sinh, chia sẻ vui buồn với học sinh...Những lúc như 
thế, thầy trò càng gần nhau hơn. Như vậy giáo viên chủ nhiệm là người 
gần gũi với các em nhiều nhất, đồng thời cũng là cầu nối giữa nhà trường 
với phụ huynh học sinh.
Trên thực tế bất kì giáo viên nào cũng muốn lớp mình được phân công 
chủ nhiệm là một lớp học giỏi, ngoan, có nhiều học sinh năng nổ trong 
học tập cũng như trong sinh hoạt đạt nhiều thành tích trong các hoạt động 
do trường hoặc các đoàn thể phát động, tổ chức. Nhưng những lớp như 
thế không nhiều, mỗi năm do sự phân công của nhà trường có thể chủ 
nhiệm các lớp ở các khối khác nhau.Trong thực tế, chủ nhiệm lớp là công 
tác vô cùng khó khăn, phức tạp, vất vả nhiều, thành công cũng có, thất 
bại cũng không phải là ít. Bởi lẽ mổi tập thể lớp nó có đặc thù riêng của 
lớp đó. Có lớp như thế này, có lớp như thế khác: nào là học sinh cá biệt 
về học tập, về đạo đức, nào là học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn 
về kinh tế, con mồ côi...
Trong số đó, đối tượng học sinh làm thầy cô giáo trăn trở nhiều nhất là 
những học sinh lười học, vi phạm đạo đức. Bên cạnh đó trong lớp vẫn có 
những học sinh ngoan, tự giác học tập và chấp hành tốt các nề nếp kỉ 
GV: LÊ THỊ HOA 1 TRƯỜNG THCS PHAN ĐÌNH PHÙNG II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận:
Như chúng ta đã biết, lứa tuổi học sinh THCS có đặc điểm tâm lí hết sức 
điển hình. Đây là thời kì chuyển từ trẻ em sang giai đoạn người lớn. 
Những đặc điểm tâm lý, trình độ hiểu biết, vốn sống của học sinh THCS 
còn nhiều hạn chế, vì vậy không thể phủ nhận vai trò của giáo viên chủ 
nhiệm ở trường THCS trong việc xác định vị trí, nhiệm vụ, tổ chức giáo 
dục, thường xuyên hướng dẫn giúp đỡ, chỉ bảo các em. Để làm tốt điều 
này, giáo viên chủ nhiệm phải thực hiện tốt những nhiệm vụ của một thầy 
cô giáo, phải nắm được đường lối quan điểm lí luận giáo dục, đồng thời 
giáo dục những phẩm chất đạo đức rèn luyện năng lực cho học sinh để trở 
thành công dân tốt mai sau.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:
a. Về giáo viên :
Đa số giáo viên khi được phân công chủ nhiệm đều có tinh thần trách 
nhiệm cao đối với công việc, đều tích cực xây dựng cho mình một kế 
hoạch hoạt động sao cho hiệu quả nhất. Tuy nhiên một số giáo viên còn 
chưa nâng cao tinh thần trách nhiệm, ít quan tâm đến lớp, thực hiện kế 
hoạch theo kiểu « đánh trống bỏ dùi » hay « đầu voi đuôi chuột » dẫn 
đến chất lượng giáo dục chưa cao, tình trạng học sinh bỏ học có chiều 
hướng gia tăng nhất là vào cuối năm.
b. Về học sinh :
Đa số học sinh chăm ngoan có ý thức học tập và tu dưỡng đạo đức. Bên 
cạnh đó vẫn nhiều học sinh trây lười, ỷ lại vào thầy cô, tập thể, nghịch 
ngợm và thường xuyên vi phạm nề nếp, gia đình một số em lại nuông 
chiều con thái quá hoặc ít quan tâm đến con, khoán trắng cho nhà trường 
nên ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp :
Nhằm khắc phục tình trạng học sinh vi phạm nội quy trường, lớp. Các em 
có tinh thần học tập tốt, ít chịu tác động của các yếu tố khách quan bên 
ngoài.
 Năm học 2017-2018 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ 
nhiệm lớp 9A8 một lớp có nhiều học sinh vi phạm nội quy lớp học, nhiều 
em thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo... Nhưng dù là đối tượng học sinh 
nào, tôi đều xem các em như những người thân của mình. Xuất phát từ 
nhận thức trên, người giáo viên chủ nhiệm mới có thể để hết tâm trí, tình 
cảm của mình vào công việc quan trọng này. Chính vì vậy tôi mạnh dạn 
đưa ra một số giải pháp thực tế mà giáo viên chủ nhiệm có thể áp dụng 
trong công tác chủ nhiệm một lớp để đạt kết quả tốt :
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
* Công việc đầu tiên khi mới nhận lớp chủ nhiệm :
GV: LÊ THỊ HOA 3 TRƯỜNG THCS PHAN ĐÌNH PHÙNG quan tâm giúp đỡ. Đối tượng này thường tự ti, mặc cảm nên cần phải 
khéo léo tế nhị trong cách đối xử cũng như giúp đỡ, không phải lúc nào 
các em cũng nhận sự quan tâm, giúp đỡ của thầy cô, bạn bè. Nếu học sinh 
có biểu hiện lười học, chán học, nguy cơ bỏ học thì giáo viên cần quan 
tâm, động viên, giúp đỡ, trực tiếp liên hệ chặt chẽ với gia đình, đoàn thể, 
chính quyền địa phương... để tìm nguyên nhân và biện pháp khắc phục, 
không nên để học sinh bỏ học nhiều ngày mới vào cuộc.
- Thông qua những buổi lao động, sinh hoạt đội, văn nghệ... rất dễ dàng 
tạo điều kiện để thầy và trò gần gũi và hiểu nhau hơn. Giáo viên hướng 
dẫn cặn kẻ công việc để các em tự tin phát huy khả năng của mình. Trong 
quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao các em không tránh được những 
sai sót thay vì nhăn nhó, giáo viên nên nhẹ nhàng nhắc nhở, hướng dẫn 
lại. Có như vậy, giáo viên mới giúp các em rút ra được kinh nghiệm, tự 
tin hơn. Đặc biệt trong lao động, ngoài việc hướng dẫn phân công, công 
việc nặng nhọc khó khăn. Thử hỏi có mấy học sinh đứng chơi, không 
chịu lao động trong khi thấy Cô đang làm ? Giáo viên cùng lao động với 
các em vừa tạo nên không khí sôi nổi trong lao động, vừa giáo dục tính 
tích cực, không lánh nặng tìm nhẹ trong lao động. Như vậy có nghĩa là 
giáo viên cùng san sẻ niềm vui, nổi buồn, thành công, thất bại với học 
sinh lớp chủ nhiệm.
- Họp với cán bộ lớp, cán sự bộ môn để biết được mọi hoạt động của lớp 
là việc làm hết sức cần thiết. Những thông tin về lớp chủ nhiệm chủ yếu 
là do các em cung cấp. Nhưng việc làm này còn là con dao hai lưỡi, nếu 
giáo viên không khéo léo xử lý sẽ dễ làm cho học sinh ấn tượng không tốt 
với cán sự bộ môn.
Thiết nghĩ, để xác minh thông tin từ phía học sinh, giáo viên chủ nhiệm 
nên khéo léo tiếp xúc với giáo viên bộ môn, tìm hiểu tường tận để vừa 
giải thích, động viên học sinh học tốt, yêu thích bộ môn đó, vừa bảo vệ 
uy tín của đồng nghiệp. 
* Giải quyết các vấn đề nảy sinh trong lớp vào giờ sinh hoạt lớp :
- Trong một tập thể lớp, việc nảy sinh mâu thuẩn trong mổi buổi học là 
điều không thể tránh khỏi, giáo viên chủ nhiệm phải có mặt với lớp trong 
sinh hoạt 15 phút đầu giờ để giúp các em ôn bài, chuẩn bị bài mới hoặc 
có sự việc xảy ra ở buổi học trước kịp thời chấn chỉnh...Nếu thực hiện tốt 
sinh hoạt 15 phút đầu giờ, học sinh sẽ ổn định tâm thế để bước vào tiết 
học đầu tiên tốt hơn, kể cả các tiết học sau. Sau buổi học, xét thấy có việc 
gì cần giải quyết ngay, giáo viên yêu cầu các em ở lại năm, mười phút để 
làm việc và hàng tuần nên có cuộc họp với cán bộ lớp. Tuy rằng lớp có 
lớp trưởng, lớp phó... nhưng giáo viên không hoàn toàn giao cho các em 
mà phải để ý đến lớp thường xuyên, kịp thời nhắc nhở, động viên.
- Giáo viên chủ nhiệm cần phải biết phát huy khả năng làm việc của cán 
bộ lớp, nhất là lớp trưởng. Định hướng cho cán bộ lớp làm việc, tôn trọng 
ý kiến đề xuất, cách làm việc của các em, giáo viên giúp cán bộ lớp làm 
GV: LÊ THỊ HOA 5 TRƯỜNG THCS PHAN ĐÌNH PHÙNG Với tôi việc đến thăm gia đình học sinh rất cần thiết. Trước khi đến thăm 
phụ huynh học sinh, giáo viên cần phải phân loại đối tượng học sinh để 
có kế hoạch đi thăm.
- Đối với học sinh hay nghịch ngợm, lơ là việc học tập, ham chơi điện tử, 
việc giáo viên chủ nhiệm đến nhà thăm gia đình là hết sức cần thiết. Gặp 
phụ huynh học sinh cá biệt, tôi thấy muốn có tác dụng tốt có thể thực hiện 
như sau :
+ Có thể lần đầu đến thăm gia đình mà không bàn chuyện giáo dục học 
sinh.
+ Nếu muốn bàn chuyện giáo dục các em phải thật bình tỉnh, trao đổi ôn 
hòa, đừng để phụ huynh có cảm nhận là mình mắng khéo. Cần trao đổi 
với họ thật tình cảm, thân thiện, có trách nhiệm làm sao để cho họ thấm, 
thay vì làm cho họ tức.
Theo tôi việc đến thăm gia đình của các em sẽ giúp cho phụ huynh biết 
khá tường tận về con em mình. Từ đó họ chú ý hơn đến việc dạy bảo các 
em. Bản thân các em cũng sợ việc này của thầy cô, nên cố gắng sữa chữa 
những sai sót của mình.
Nếu học sinh có biểu hiện lười học, chán học, có nguy cơ bỏ học thì giáo 
viên cần quan tâm, động viên giúp đỡ, trực tiếp liên hệ chặt chẽ với gia 
đình, đoàn thể, chính quyền địa phương...để tìm nguyên nhân và biện 
pháp khắc phục, không nên để học sinh vắng học nhiều ngày mới vào 
cuộc.
Mời phu huynh học sinh đến trường gặp giáo viên chủ nhiệm cũng cần 
nhưng chỉ khi giáo viên không thể đến thăm gia đình học sinh. Tôi nghĩ 
rằng làm như vậy mất thời gian của họ, mà chính bản thân giáo viên 
chẳng biết học sinh mình có một gia đình như thế nào. Vì đa số con cái là 
hình ảnh của cha mẹ. Hơn nữa có một số phụ huynh nghe thầy cô báo về 
tình hình học tập của con mình ở trường, họ rất tức giận. Cho nên khi về 
nhà họ trút hết tức giận vào con bằng những trận đòn nhừ tử. Như thế 
chẳng có kết quả gì qua lần gặp gỡ ấy.
Đến thăm gia đình, cùng trao đổi việc giáo dục học sinh là việc làm 
thường xuyên, tuy mất nhiều thời gian của giáo viên chủ nhiệm. Sau mỗi 
lần được giáo viên chủ nhiệm đến thăm bản thân học sinh có tiến bộ rõ, 
nếu tiến bộ chậm cũng là dấu hiệu đáng mừng.
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, 
phạm vi và hiệu quả ứng dụng
Từ những kinh nghiệm của bản thân, cùng với sự tìm tòi học hỏi những 
kinh nghiệm quý báu của đồng nghiệp, nên trong năm học trước, lớp chủ 
nhiệm của tôi là lớp 9A8, năm học 2017-2018 có 4 em học sinh cá biệt, 2 
học sinh thuộc diện hộ nghèo, 6 em học sinh hộ cận nghèo. Nhưng đến 
học kì II các em đã biết vâng lời thầy cô, quan tâm đến lớp hơn, chịu khó 
học tập hơn. Tiêu biểu là em Phan Thanh Tùng, Phan Văn Hậu Những 
em có hoàn cảnh khó khăn cũng đã khắc phục được hoàn cảnh đi học đều 
GV: LÊ THỊ HOA 7 TRƯỜNG THCS PHAN ĐÌNH PHÙNG - Đối với phụ huynh học sinh : Cần quan tâm sâu sát đến con em mình, 
chia sẽ vui buồn với chúng, phải kiểm tra nhắc nhở, theo dõi kết quả học 
tập hàng ngày của con em mình, đồng thời liên hệ chặt chẽ với giáo viên 
nhất là giáo viên chủ nhiệm để kịp thời nắm bắt thông tin về con ở 
trường.
- Đối với chính quyền địa phương : Quản lý việc kinh doanh Iternet của 
các hộ trên địa bàn, có biên pháp xử lí nghiêm những trường hợp vi 
phạm. Phối hợp chặt chẽ với các ban nghành, đoàn thể các thôn buôn và 
gia đình trong việc quản lí, giáo dục học sinh tại địa phương.
Trên đây là vài giải pháp rút ra từ thực tế trong công tác chủ nhiệm của 
tôi một số năm qua, chắc không tránh khỏi thiếu sót, rất mong được đồng 
nghiệp góp ý, chia sẽ.
 Quảng Hiệp, ngày 01 tháng 03 năm 2019
 Người viết
 Lê Thị Hoa
GV: LÊ THỊ HOA 9 TRƯỜNG THCS PHAN ĐÌNH PHÙNG