Sáng kiến kinh nghiệm Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh cho học sinh Trung học cơ sở

 UBND HUYỆN GIA LÂM
 TRƯỜNG THCS LỆ CHI
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 NGHIÊN CỨU, ÁP DỤNG MỘT SỐ BÀI TẬP BỔ TRỢ 
PHÁT TRIỂN SỨC NHANH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
 Tác giả: Trần Thị Phương
 Lĩnh vực: Thể dục
 Cấp học: Cấp THCS
 NĂM HỌC 2018 - 2019 Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh 
 cho học sinh trung học cơ sở
 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
 TDTT Thể dục thể thao
 THCS Trung học cơ sở
 HS Học sinh
 HKPĐ Hội khỏe Phù Đổng
 2 Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh 
 cho học sinh trung học cơ sở
và kỹ thuật chạy ngắn nói riêng phải nắm vững kiến thức kỹ năng qua từng tiết học, 
kỹ thuật cũng khác nhau phải đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
 Trong chương trình TDTT cho học sinh THCS, nội dung chạy 60 - 100m 
được dạy từ lớp 6 đến lớp 9 đều tập luyện trong thời gian dài. Nó là một môn học 
trọng điểm. Thông qua học tập và tập luyện các môn điền kinh nói chung và môn 
chạy 60 - 100m nói riêng sẽ thúc đẩy quá trình trao đổi chất trong cơ thể, cải thiện 
và nâng cao chức năng của các cơ quan nội tạng, phát triển toàn diện các tố chất thể 
lực và năng lực hoạt động cơ bản cho học sinh, thêm vào đó tính ganh đua của nó 
khá mạnh, sự thắng thua trong thi đấu đôi khi chỉ hơn kém nhau hơn 1% giây. Vì 
vậy nó rất thuận lợi cho việc bồi dưỡng phẩm chất, ý chí, đạo đức, tác phong và 
tinh thần đoàn kết hợp tác của học sinh.Có thể nói môn chạy cự ly 60 - 100m là 
một môn học trọng điểm không thể thiếu trong mọi chương trình. Các môn thể thao 
khác không thể tách rời nó, môn chạy cự ly 60 - 100m là nền tảng của các môn thể 
thao khác.
 Song thực tế cho thấy rằng môn chạy cự ly 60 - 100m ở trường THCS nói 
chung hiện nay vẫn chưa mang lại hiệu quả tối ưu, nhiều học sinh vẫn chưa nhận 
thấy tác dụng của môn học này, các em vẫn cho rằng môn học chạy 60 - 100m 
không học thì cũng biết. Từ đó các em cảm thấy chán nản, thiếu cố gắng chưa tích 
cực trong tập luyện, vì thế mà ảnh hưởng đến kết quả học tập. Vậy nguyên nhân 
nào gây nên hiện tượng này? Làm sao để cho các em đạt được thành tích tốt nhất 
trong môn học này? Do vậy, người giáo viên hay huấn luyện viên cũng phải lựa 
chọn những phương pháp, động tác bổ trợ sao cho phù hợp để phát huy được hết 
khả năng của học sinh.
 Hơn nữa, việc nghiên cứu đưa ra một số bài tập phát triển sức nhanh nhằm 
nâng cao thành tích chạy 60 - 100m ở trường THCS còn chưa được quan tâm 
nhiều. Chính vì những lý do trên mà tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu, 
áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh cho học sinh trung học cơ 
sở” với mong muốn sẽ góp phần nâng cao thành tích chạy 60 - 100m cho các em 
học sinh ở trường THCS nói chung và học sinh đội tuyển tham gia thi đấu Hội khỏe 
Phù Đổng nói riêng.
2. Mục đích nghiên cứu.
 Do điều kiện hạn chế về thời gian nên sáng kiến kinh nghiệm chỉ đề cập đến 
một số bài tập bổ trợ để phát triển sức nhanh nhằm nâng cao thành tích cho học 
sinh THCS. Giúp học sinh thực hiện thành thạo các bài tập bổ trợ để rèn luyện và 
phát triển sức nhanh. Biết vận dụng để tập luyện hàng ngày, giữ gìn sức khoẻ và 
 4 Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh 
 cho học sinh trung học cơ sở
 PHẦN II: NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận.
 Chạy là năng lực hoạt động cơ bản nhất của con người nhằm thích ứng với 
hoạt động hằng ngày, lao động sản xuất và thể dục vui chơi, là biện pháp quan 
trọng để phát triển các tố chất thể lực. Học tập môn chạy 60 - 100m còn là để nâng 
cao sức khỏe, góp phần rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, ý thức tổ chức kỷ luật, 
tinh thần đoàn kết hợp tác, tạo nên sức mạnh tập thể.
 Điền kinh nói chung và chạy 60 - 100m nói riêng sẽ xây dựng cho học sinh 
sự cố gắng, sự thật thà, trung thực góp phần giáo dục đạo đức và hình thành nhân 
cách cho học sinh. Làm cho học sinh có nếp sống lành mạnh, vui tươi học tập và 
làm việc có khoa học, phòng chống và hạn chế một số bệnh về tim mạch, làm cho 
xương tiếp thu máu một cách đầy đủ hơn. Các tế bào xương phát triển nhanh và trẻ 
lâu, xương phát triển tạo ra vẻ đẹp và dáng đi khỏe mạnh. 
 Ngoài ra, học tập nội dung này còn giúp làm cho tim khỏe, dẫn đến sự vận 
chuyển máu trong hệ tim mạch đi nuôi cơ thể và thải các chất cặn bã ra ngoài được 
thực hiện nhanh hơn. Nhờ vậy khí huyết được lưu thông, giúp cho người tập ăn 
ngon ngủ tốt, sức khỏe tăng lên. Đồng thời hạn chế thời gian rảnh tránh được một 
số tệ nạn như nghiện cờ bạc, rượu chè, ma túy và một số tệ nạn khác. 
2. Cơ sở thực tiễn.
 Chạy là phương pháp di chuyển tự nhiên của con người bằng các bước chân, 
là dạng phổ biến nhất trong các bài tập thể lực và được sử dụng rộng rãi trong hầu 
hết các môn thể thao.
 Chạy là một hoạt động có chu kỳ bởi vì hoạt động đó là sự lặp đi lặp lại cùng 
một chuyển động của các bộ phận khác nhau của cơ thể theo một trình tự nhất định. 
Một chu kỳ đi bộ có 2 bước, một bước từ chân trái và một bước từ chân phải, có sự 
luân phiên giữa thời kỳ chống tựa và bay trên không.
 - Ở thời kỳ chống tựa, trọng tâm cơ thể di chuyển về trước, lúc chống trước 
tốc độ hơi giảm và lúc đạp sau tốc độ lại tăng lên. Tốc độ chạy càng lớn thì phản 
lực chống trước càng mạnh, sự kìm hãm tốc độ nằm ngang càng nhiều.
 - Khi đặt chân chống trước người chạy đặt gần với điểm dọi của trọng tâm cơ 
thể và thực hiện động tác miết bàn chân từ trước ra sau.
 - Thực hiện động tác đạp sau bắt đầu từ khi trọng tâm của cơ thể đi qua điểm 
chống và kết thúc lúc chân rời đất.
 - Đạp sau phải nhanh, mạnh, đúng hướng, duỗi hết các khớp và đạp với góc 
độ thích hợp (cự ly trung bình là góc đạp sau 50 - 55o).
 6 Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh 
 cho học sinh trung học cơ sở
 + Nguyên tắc 2: Các bài tập phải huy động ít nhất là 1/2 khối lượng cơ bắp 
tham gia hoạt động.
 + Nguyên tắc 3: Các bài tập được lựa chọn trong quá trình vận dụng phải 
hướng đến nâng tần số mạch đập của đối tượng tập luyện ở chỉ số 120 - 135 lần/ 
phút ngay sau khi chấm dứt thực hiện bài tập.
 Từ các nguyên tắc chọn lựa bài tập nêu trên, tôi đã chọn lựa một số động tác bổ 
trợ để áp dụng trong quá trình nghiên cứu, hệ thống các bài tập này bao gồm:
 - Đứng mặt hướng chạy - xuất phát.
 - Đứng vai hướng chạy - xuất phát.
 - Đứng lưng hướng chạy - xuất phát.
 - Chạy bước nhỏ: Mục đích nhằm tăng tần số bước chạy phối hợp động tác toàn 
thân nhịp nhàng.
 - Chạy nâng cao đùi: Mục đích nhằm tăng tần số bước chạy và giúp các cơ đùi 
tham gia tích cực vào động tác nâng cao đùi khi đưa về trước.
 - Chạy đạp sau: Mục đích nhằm tăng hiệu quả động tác đạp sau, phối hợp dùng 
sức hợp lý giữa các bộ phận cơ thể khi chạy.
 - Chạy tăng tốc 30m: Mục đích nhằm củng cố kỹ thuật chạy và phát triển cả thể 
lực chuyên môn.
 - Tại chỗ thực hiện động tác đánh tay: Mục đích nhằm thực hiện động tác đánh 
tay hợp lý.
 - Vịn tay vào tường và thực hiện động tác đạp chân: Mục đích tăng sức mạnh 
của động tác đạp chân đồng thời tăng tần số bước khi chạy.
 - Chạy nhanh tại chỗ: Mục đích nhằm phát triển tần số động tác và phối hợp 
hoạt động của hai chân.
- Thực hiện kỹ thuật sau các lệnh: vào chỗ - sẵn sàng - chạy, và chạy tốc độ cao cự 
ly 20m: Mục đích nhằm tăng sức mạnh của lực đạp chân và sức nhanh phản xạ.
 - Chạy biến tốc các đoạn 20- 30m: Mục đích nhằm tăng cường sức nhanh động 
tác và sức nhanh phản xạ.
 - Chạy tốc độ cao 60m: Mục đích nhằm hoàn thiện và phát triển sức nhanh 
động tác, phối hợp ba giai đoạn kỹ thuật: xuất phát- chạy lao- chạy giữa quãng.
- Chạy lặp lại các đoạn 30- 40m với tốc độ tối đa: Mục đích nhằm phát triển tốc độ 
và hoàn thiện kỹ thuật.
 - Chạy có giới hạn độ dài bước: Mục đích nhằm cho học sinh cảm nhận được 
độ dài bước chạy của mình nhằm phối hợp tốt với động tác đánh tay để đạt được 
hiệu quả tốt hơn.
 8 Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh 
 cho học sinh trung học cơ sở
 - Thực hiện kỹ thuật sau các lệnh: vào chỗ - sẵn sàng - chạy và chạy cự ly 20m: 
Mỗi lần bốn học sinh thực hiện theo hiệu lệnh của giáo viên. Mỗi học sinh thực 
hiện kỹ thuật từ 2 - 3 lần.
 - Bật cao tại chỗ ôm gối: Lớp tập trung thành bốn hàng ngang giãn cách, xen 
kẽ. Ngồi xuống hai tay chống hông. Khi nghe hiệu lệnh của giáo viên thì dùng sức 
mạnh của chân bật cao tại chổ. Cứ thực hiện như vậy trong khoảng 2 phút. Yêu cầu 
thực hiện tích cực.
 - Bật xa di chuyển: Lớp tập trung thành bốn hàng ngang. Lần lượt hàng đầu tiên 
thực hiện bật xa khoảng cách 15m. Lần lượt đến hàng thứ 2, 3, 4 củng thực hiện 
như vậy. Sau khi đến vạch quy định thì tiến hành thực hiện ngược lại.
 - Chạy lặp lại các đoạn 20 - 30m với tốc độ gần tối đa: Mỗi nhóm 6 học sinh 
thực hiện bài tập. Khi nghe hiệu lệnh của giáo viên thì học sinh nhanh chóng chạy 
đến vạch đích đã vẽ sẵn với tốc độ gần tối đa. Sau đó chạy nhẹ nhàng về vạch xuất 
phát và thực hiện chạy như lần đầu. Mỗi nhóm thực hiện chạy 3 lần, cứ thay nhóm 
tập luyện như vậy cho đến hết lớp.
 - Chạy tốc độ cao 60m: Mỗi nhóm 4 học sinh thực hiện. Khi nghe hiệu lệnh của 
giáo viên thì người tập nhanh chóng vào vạch xuất phát thấp với bàn đạp. Thực 
hiện lần tập của mình. Thực hiện xong quay về cuối hàng để thực hiện những lần 
tập sau. Mỗi học sinh thực hiện 2 lần. Yêu cầu thực hiện với tốc độ tối đa và hết cự 
ly đã quy định.
 - Phối hợp 4 giai đoạn kỹ thuật hoàn thành cự ly 100m: Mỗi nhóm 4 học sinh 
thực hiện. Khi nghe hiệu lệnh của giáo viên thì các em vào vạch xuất phát và thực 
hiện hoàn thành cự ly. Yêu cầu thực hiện với tốc độ tối đa.
3.3. Nội dung, hiệu quả của bài tập:
 Với hệ thống các bài tập đã được chọn lựa ở trên, tôi đã tiến hành thực nghiệm 
sư phạm nhằm xác định tính hiệu quả của các bài tập đã được chọn lựa, thực 
nghiêm sư phạm được kéo dài trong 6 tuần, mỗi tuần tập luyện 2 buổi vào giờ học 
thể dục chính khoá, thời gian mỗi buổi là 45 phút (các bài tập này chỉ áp dụng cho 
nhóm thực nghiệm còn nhóm đối chứng vẫn tập theo phân phối chương trình). 
Trong suốt quá trình tập luyện tôi đều tiến hành kiểm tra cả 2 nhóm đối chứng và 
thực nghiệm 2 lần (Trước thực nghiệm và kết thúc quá trình thực nghiệm).
 - Nhiệm vụ cụ thể của hai nhóm như sau:
+ Nhiệm vụ 1: Xây dựng khái niệm cụ thể kỹ thuật chạy 60 - 100m và tìm hiểu đặc 
điểm chạy của học sinh. Một số bài tập bổ trợ kỹ thuật xuất phát thấp, chạy lao, 
chạy giữa quãng, bài tập bổ trợ thể lực.
 10 Nghiên cứu, áp dụng một số bài tập bổ trợ phát triển sức nhanh 
 cho học sinh trung học cơ sở
đạp cự ly khoảng 60m. hiện động tác đánh tay, bật xa tại chỗ, bật 
 cao tại chỗ ôm gối, chạy tốc độ cao cự ly 
 60m.
 Tuần 3
+ Chạy bước nhỏ. + Tại chỗ thực hiện động tác đánh tay.
+ Chạy nâng cao đùi. + Chạy nhanh tại chỗ.
+ Chạy đạp sau. + Kỹ thuật xuất phát thấp có bàn đạp cự 
+ Chạy tăng tốc độ 30m. ly 20m tốc độ tối đa.
+ Thực hiện kỹ thuật sau các lệnh: “vào + Chạy tốc độ 30m.
chỗ”, “sẵn sàng”, “chạy”. + Chạy tốc độ 60m.
+ Xuất phát thấp với bàn đạp chạy + Chạy có giới hạn độ dài bước. 
15m. Hướng dẫn về nhà: Thực hiện động tác 
+ Chạy có giới hạn độ dài bước. đánh tay, bật xa tại chỗ, bật cao tại chỗ 
+ Chạy lặp lại các đoạn ngắn 20- 30m. ôm gối, chạy nhanh tại chỗ, xuất phát 
Hướng dẫn về nhà: Chạy nâng cao đùi, thấp không bàn đạp chạy tốc độ cao cự ly 
chạy đạp sau, xuất phát thấp không bàn 60m.
đạp cự ly khoảng 60 - 100m.
 Tuần 4
+ Chạy bước nhỏ. + Chạy nhanh tại chỗ.
+ Chạy nâng cao đùi. + Thực hiện kỹ thuật xuất phát thấp có 
+ Chạy đạp sau. bàn đạp chạy cự ly 20m tốc độ tối đa.
+ Thực hiện kỹ thuật sau các lệnh: “vào + Chạy có giới hạn độ dài bước.
chỗ”, “sẵn sàng”, “chạy”. + Chạy lặp lại các đoạn 30m tốc độ tối đa.
+ Xuất phát thấp với bàn đạp chạy + Xuất phát thấp với bàn đạp hoàn thành 
15m. cự ly 60 - 100 - 120m.
+ Chạy tốc độ cao đoạn ngắn cự ly Hướng dẫn về nhà: Thực hiện động tác 
20m. đánh tay, bật xa tại chỗ, bật cao tại chỗ 
Hướng dẫn về nhà: Chạy đạp sau, chạy ôm gối, chạy nhanh tại chỗ, xuất phát 
tốc độ cao đoạn ngắn cự ly 20m, chạy thấp không bàn đạp chạy tốc độ cao cự ly 
nâng cao đùi. 60 - 100m.
 Tuần 5
+ Luật điền kinh (phần chạy ngắn). + Chạy nhanh tại chỗ.
+ Chạy bước nhỏ. + Vịn tay vào tường thực hiện động tác 
+ Chạy nâng cao đùi. đạp chân.
 12