Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy học tích hợp trong giảng dạy môn Toán 9

 Sáng kiến kinh nghiệm: “Phương pháp dạy học tích hợp trong giảng dạy môn 
 toán 9”
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 1. Lời giới thiệu
Trong thời kỳ đổi mới hiện nay,mục tiêu đào tạo của nhà trường phổ thông là nhằm 
xây dựng và đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam thành những công dân phát triển toàn diện, 
có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng 
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực 
của cá nhân, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công 
nghiệp, có tính tổ chức kỷ luật cao, thật sự là con người vừa “hồng” vừa “chuyên” 
như lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.Việc giáo dục, đào tạo và hình thành nhân 
cách con người là một nhiệm vụ lâu dài, gian khó, nhiệm vụ cao cả đó được xã hội 
giao cho ngành giáo dục và đào tạo, “Sự nghiệp trồng người” trong nhà trường ở tất 
cả các cấp học gồm có hoạt động giáo dục kiến thức khoa học, tự nhiên, xã hội, giao 
tiếp và giáo dục đạo đức, nhân cách, lối sống cho người học.Sản phẩm của ngành 
giáo dục và đào tạo là con người - là nhân tố quan trọng nhất trong sự phát triển của 
xã hội - đòi hỏi cao nhất là sản phẩm cuối cùng đưa ra phải là những sản phẩm tốt, 
có ích, đáp ứng được ba mặt “Chân - Thiện - Mỹ”. Đó là những con người có đủ “Tài - 
Đức” phục vụ cho đời sống an sinh xã hội và cộng đồng. Để giáo dục thực hiện được 
chức năng, vai trò của mình thì đòi hỏi công tác giáo dục trong nhà trường nói riêng 
và trong hệ thống giáo dục các cấp nói chung phải có những bước đi, những giải 
pháp thiết thực, hoàn thiện đạt yêu cầu đề ra. Năm học 2015-2016, nhằm tiếp tục 
triển khai có hiệu quả Kế hoạch hành động của ngành Giáo dục, Chương trình hành 
động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn 
diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới 
chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông và Quyết định của Thủ tướng 
Chính phủ phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ 
thông ,đây là một trong những điều kiện cơ bản để ngành giáo dục và đào tạo đổi 
mới, hoàn thiện dần để nâng cao hiệu quả đào tạo các cấp học. 
Quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ, làm thay đổi tất cả các lĩnh vực tr
ong đó đặc biệt là khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo,... dẫn đến sự chuyể
n biến nhanh chóng về cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực của nhiều quốc gia. 
Điều này đòi hỏi giáo dục và đào tạo phải có những thay đổi 
một cách căn bản và toàn diện, từ triết lí, mục tiêu đến nội dung phương pháp và 
hình thức tổ chức dạy học ,nhằm phát triển cho người học hệ thống năng lực 
cần thiết để có thể tham gia hiệu quả vào thị trường lao động trong 
 nước và quốc tế. Vì vậy, phát triển chương trình giáo dục phổ thông 
dựa trên tiếp cận năng lực là một lựa chọn tất yếu khách quan và phù hợp với 
yêu cầu phát triển của xã hội.
 Theo đó, việc dạy học không phải là “tạo ra kiến thức”, “truyền đạt kiến th
 ức” hay “chuyển giao kiến thức” mà phải làm cho người học học cách đáp ứng 
 hiệu quả các đòi hỏi cơ bản liên quan đến môn học và có khả năng vượt ra 
 ngoài phạm vi môn học để chủ động thích ứng với cuộc sống lao động sau này Q
 uan điểm dạy học tích hợp, với mục tiêu phát triển các năng lực ở người 
 1 Sáng kiến kinh nghiệm: “Phương pháp dạy học tích hợp trong giảng dạy môn 
 toán 9”
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử(ghi ngày nào sớm 
hơn)15/8/2015
7. Mô tả bản chất của sáng kiến: 
 ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài -SKKN
 Qua thực tế dạy học nhiều năm tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức giữa các 
môn học “tích hợp” vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc 
làm hết sức cần thiết. Điều đó không chỉ đòi hỏi người giáo viên giảng dạy bộ môn 
không chỉ nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình giảng dạy mà còn cần phải 
không ngừng trau dồi kiến thức của những môn học khác để giúp các em giải quyết 
các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất. 
Quá trình dạy học chủ yếu là định hướng cho học sinh tự tìm hiểu, tự học, tự tìm tòi 
phát hiện và chiếm lĩnh tri thức mới. Việc đổi mới quan điểm như vậy là tất yếu nếu 
không muốn nền giáo dục của chúng ta tụt hậu so với xu thế chung của giáo dục thế 
giới mà theo định hướng của UNESCO gồm 4 trụ cột đó là “Học để biết, học để làm, 
học để chung sống, học để tự khẳng định mình”
 Với quan điểm như vậy, người làm công tác giảng dạy không thể không tìm 
cách tự thay đổi phương pháp dạy học cho phù hợp với yêu cầu mới, mục tiêu dạy 
học mới.
 Mặc dù đã được qua một số đợt tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên về đổi 
mới phương pháp dạy học theo quan điểm tích hợp, nhưng do chương trình quá mới 
mẻ nên chưa hẳn tất cả giáo viên đều đã nhận thức về vấn đề một cách thấu đáo. Bản 
thân người viết đề tài này cũng không ít lần lúng túng trong thiết kế bài dạy cũng 
như vận dụng một cách hiệu quả các phương pháp dạy học theo quan điểm tích hợp.
Năm học 2015 - 2016 là năm học Bộ giáo dục và đào tạo tiếp tục đổi mới phương 
pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong các nhà trường phổ thông 
;Từ những cơ sở trên, khi chọn đề tài này người viết cũng không ngoài mục đích là 
muốn đúc rút những vấn đề lí luận cơ bản nhằm giúp cho việc nhận thức rõ hơn và 
cũng mạnh dạn thiết kế thử nghiệm một vài bài dạy cụ thể đã được giảng dạy trong 
chương trình. Mong đồng nghiệp chia sẻ cho tiết dạy thử nghiệm theo phương pháp 
tích hợp, xen kẽ kênh hình của môn Mỹ Thuật, lồng ghép kiến thức Lịch Sử, Văn 
học vào tiết học.
2. Mục đích nghiên cứu:
 Giáo dục tích hợp kiến thức các môn học vào để giải quyết các vấn đề trong một môn 
học sẽ giúp học sinh hiểu rộng hơn, sâu hơn về vấn đề trong môn học đó
 - Tích hợp trong giảng dạy sẽ giúp học sinh phát huy sự suy nghĩ, tư duy, sự 
sáng tạo trong học tập và ứng dụng vào thực tiễn.
 - Một trong những thành tố cơ bản và trọng yếu của đổi mới giáo dục là công 
 tác đổi mới phương pháp dạy – học. Chỉ có đổi mới phương pháp dạy – học 
 chúng ta mới có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong giáo dục.
 - Cốt lõi của đổi mới phương pháp dạy – học là hướng tới hoạt động học tập 
chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động, được tổ chức thông qua 
phương pháp dạy – học tích cực mà đặc trưng của nó là:
 -Dạy – học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.
 3 Sáng kiến kinh nghiệm: “Phương pháp dạy học tích hợp trong giảng dạy môn 
 toán 9”
 4.4. Xác lập mối liên hệ giữa các khái niệm đã học. Trong quá trình học tập, HS 
có thể lần lượt học những môn học khác nhau, những phần khác nhau trong mỗi 
môn học nhưng HS phải biểu đạt các khái niệm đã học trong những mối quan hệ hệ 
thống trong phạm vi từng môn học cũng như giữa các môn học khác nhau. Thông tin 
càng đa dạng, phong phú thì tính hệ thống phải càng cao, có như vậy thì các em mới 
thực sự làm chủ được kiến thức và mới vận dụng được kiến thức đã học khi phải 
đương đầu với một tình huống thách thức, bất ngờ, chưa từng gặp.
Dạy học theo chủ đề “tích hợp” là một vấn đề mới mẻ đang được quan tâm, trong khi 
vừa thử nghiệm vừa rút kinh nghiệm, giáo viên cũng cần tham khảo các môn học 
khác có liên quan đến bài dạy, mở mang kiến thức xã hội.
5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Giới hạn : SKKN tập trung nghiên cứu biện pháp vừa dạy học vừa giúp học sinh áp 
dụng kiến thức vào thực tế, nâng cao tính sáng tạo của học sinh
kết hợp giáo dục đạo đức;Góp phần giáo dục toàn diện hs thông qua các tiết dạy liên 
quan:Tích hợp liên môn,giáo dục về bảo vệ môi trường ,Giáo dục về an toàn giao 
thông,Dân số,giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh,giáo dục lòng yêu quê hương 
đất nước,lòng tự hào dân tộc
 Phạm vi : Thực hiện trong bộ môn toán, giáo viên, khối học sinh của nhà trường 
THCS Trần Phú
6. Phương pháp nghiên cứu : 
- Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu
- Phương pháp phỏng vấn, tọa đàm
- Phương pháp quan sát sư phạm
- Phương pháp kiểm tra sư phạm Nghiên cứu tài liệu trên mạng Intenet và quan sát, 
phỏng vấn, điều tra bằng bảng hỏi khi dạy học sinh. Sau đó sử dụng thống kê để xử lý 
số liệu thu được và rút kinh nghiệm cho bài dạy sau.
Phương pháp dạy học theo quan điểm tích hợp yêu cầu giáo viên chú ý hướng dẫn 
học sinh tìm hiểu, chiếm lĩnh những tri thức kĩ năng đặc thù của từng phân môn, 
từng bài học cụ thể. Đồng thời phải biết khai thác những yếu tố chung, những yếu tố 
có mối liên hệ giữa các phân môn, các bài học khác cùng loại. Từ đó giúp hình thành 
hệ thống tri thức , kĩ năng cơ bản cho học sinh.
7, Về nội dung của sáng kiến:
Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP
 A,CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
 1. Tích hợp
 Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những hoạt động, chương trình 
hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Tích hợp có nghĩa là sự 
thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp”.
 Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng nghiên 
cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng 
một kế hoạch dạy học”.
 Trong tiếng Anh, tích hợp được viết là “integration” một từ gốc Latin (integer) 
có nghĩa là “whole” hay “toàn bộ, toàn thể”. Có nghĩa là sự phối hợp các hoạt động 
khác nhau, các thành phần khác nhau của một hệ thống để bảo đảm sự hài hòa chức 
 5 Sáng kiến kinh nghiệm: “Phương pháp dạy học tích hợp trong giảng dạy môn 
 toán 9”
nhằm đáp ứng được mục tiêu của mô đun. Dạy học phải làm cho người học có các 
năng lực tương ứng với chương trình. Do đó, việc dạy kiến thức lý thuyết không phải 
ở mức độ hàn lâm mà chỉ ở mức độ cần thiết nhằm hỗ trợ cho sự phát triển các năng 
lực thực hành ở mỗi người học. Trong dạy học tích hợp, lý thuyết là hệ thống tri thức 
khoa học về những vấn đề cơ bản, về những quy luật chung của môn học.Hơn nữa, 
việc dạy lý thuyết thuần túy sẽ dẫn đến tình trạng lý thuyết suông, kiến thức sách vở 
không mang lại lợi ích thực tiễn. Do đó, cần gắn lý thuyết với thực hành trong quá 
trình dạy học. Thực hành là hình thức luyện tập để trau dồi kỹ năng, kỹ xảo hoạt 
động giúp cho người học hiểu rõ và nắm vững kiến thức lý thuyết. Đây là khâu cơ 
bản để thực hiện nguyên lý giáo dục học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. 
Thực hành phải có đủ phương tiện, kế hoạch, quy trình luyện tập gắn ngay với vấn 
đề lý thuyết vừa học. Để hình thành cho người học một kỹ năng thì cần phải dạy cho 
họ biết cách kết hợp và huy động hợp lý các nguồn nội lực (kiến thức, khả năng thực 
hiện và thái độ) và ngoại lực (tất cả những gì có thể huy động được nằm ngoài cá 
nhân). Như vậy, người dạy phải định hướng, giúp đỡ, tổ chức, điều chỉnh và động 
viên hoạt động của người học. Sự định hướng của người dạy góp phần tạo ra môi 
trường sư phạm bao gồm các yếu tố cần có đối với sự phát triển của người học mà 
mục tiêu bài học đặt và cách giải quyết chúng. Người dạy vừa có sự trợ giúp vừa có 
sự định hướng để giảm bớt những sai lầm cho người học ở phần thực hành; đồng 
thời kích thích, động viên người học nẩy sinh nhu cầu, động cơ hứng thú để tạo ra 
kết quả mới, tức là chuyển hóa những kinh nghiệm đó thành sản phẩm của bản thân.
 Trong dạy học tích hợp, người học được đặt vào những tình huống của đời sống 
thực tế, họ phải trực tiếp quan sát, thảo luận, làm bài tập, giải quyết nhiệm vụ đặt ra 
theo cách nghĩ của mình, tự lực tìm kiếm nhằm khám phá những điều mình chưa rõ 
chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp xếp. Người 
học cần phải tiếp nhận đối tượng qua các phương tiện nghe, nhìn,...và phân tích đối 
tượng nhằm làm bộc lộ và phát hiện ra các mối quan hệ bản chất, tất yếu của sự vật, 
hiện tượng. Từ đó, người học vừa nắm được kiến thức vừa nắm được phương pháp 
thực hành. Như vậy, người dạy không chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức mà còn 
hướng dẫn các thao tác thực hành.
 Hoạt động nào cũng cần có kiểm soát, trong dạy học cũng vậy, người dạy cũng 
cần có sự kiểm soát, củng cố những nhận thức đúng, uốn nắn những nhận thức chưa 
đúng. Việc kiểm soát sự thực hiện qua thông tin, tự đánh giá, điều chỉnh. Việc đánh 
giá và xác định các năng lực phải theo các quan điểm là người học phải thực hành 
được các công việc trong thực tế. Việc đánh giá riêng từng người khi họ hoàn thành 
công việc, đánh giá không phải là đem so sánh người học này với người học khác mà 
đánh giá dựa trên sự nỗ lực của từng cá nhân
3. MỘT SÔ QUAN ĐIỂM DẠY HỌC TRONG TỔ CHỨC DẠY HỌC TÍCH HỢP
 Hai quan điểm dạy học chủ đạo trong tổ chức dạy học tích hợp:
3.1. Dạy học giải quyết vấnđề 
 · Khái niệm: Dạy học giải quyết vấn đề là cách thức, con đường mà giáo viên áp 
dụng trong việc dạy học để làm phát triển khả năng tìm tòi khám phá độc lập của học 
sinh bằng cách đưa ra các tình huống có vấn đề và điều khiển hoạt động của học sinh 
nhằm giải quyết các vấn đề.
 7