Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập thảo luận nhóm môn Tiếng Anh THCS

 A. PHẦN MỞ ĐẦU: 
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI. 
 Ngày nay trong xu thế phát triển và hội nhập của các nền kinh tế giữa các 
nước trong khu vực và trên thế giới, nhất là việc Việt Nam chính thức trở thành 
thành viên của tổ chức thương mại thế giới WTO, thì việc sử dụng ngoại ngữ trong 
giao tiếp đã trở nên rất cần thiết và phổ biến. Ngày càng có nhiều người tham gia 
vào các lớp học ngoại ngữ ở các trung tâm , có nhiều người không chỉ nói giỏi một 
mà còn sử dụng được từ hai đến ba ngoại ngữ. Đối với sinh viên tốt nghiệp đại học 
ngoài bằng cấp chuyên môn họ còn có bằng, chứng chỉ ngoại ngữ, tin học. Trong 
nhà trường đặc biệt ở cấp học THCS việc dạy và học ngoại ngữ đã được quan tâm 
hơn, phương pháp dạy học cũng đã được đổi mới từ phương pháp cũ nặng nề về 
luyện đọc viết sang phương pháp mới chú trọng nhiều đến việc rèn luyện các kỹ 
năng. Đây là một sự thay đổi tích cực vì học ngôn ngữ là để giao tiếp và hình thức 
giao tiếp đầu tiên của con người. 
 Việc đổi mới nội dung, chương trình và SGK là một nhu cầu tất yếu khách 
quan không những đối với ngành giáo dục mà còn phù hợp với sự phát triển của xã 
hội. 
 Cùng với các môn học khác, môn Tiến Anh ở bậc THCS cũng được đổi mới 
nội dung, chương trình và SGK. Việc đổi mới nội dung, chương trình và SGK đòi 
hỏi phải đổi mới phương pháp dạy và học bộ môn này theo đặc thù riêng của nó. 
 Mục tiêu của môn tiếng Anh là nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những 
kiến thức kỹ năng cơ bản về tiếng Anh và những phẩm chất trí tuệ cần thiết để tiếp 
tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động. 
 Để thực hiện đúng mục tiêu đào tạo và từng bước nâng cao hiệu quả dạy 
học,việc đổi mới phương pháp là một vấn đề cấp bách và cần thiết. Phương pháp 
dạy học mới là lấy học sinh làm chủ thể của hoạt động học tập, học sinh có động 
cơ học tập đúng đắn, đóng vai trò tích cực chủ động trong quá trình học tập. Học 
 - 1 - 
tập phải biết vận dụng tối đa việc Thực hành theo cặp, nhóm”. Suy nghĩ trên đây là 
định hướng quan trọng trong dạy học và chính là đề tài mà bản thân tôi suy nghĩ, 
thực hành trong quá trình dạy học và đã thu được hiệu quả nhất định. 
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
 - Xuất phát từ những thực tế nêu trên, bất kì một người nào giảng dạy bộ môn 
Tiếng Anh cũng cần phải suy nghĩ là làm thế nào để tìm ra những phương pháp 
giảng dạy tốt nhất nhằm tạo được sự hứng thú học tập cho người học và mang lại 
hiệu quả tối ưu nhất . 
 - Thông qua việc nghiên cứu này, bản thân tôi sẽ có thêm kinh nghiệm trong 
việc dạy học bằng phương pháp thảo luận theo nhóm. 
 - Phát huy tính tích cực học tập của học sinh trong gìơ học Tiếng Anh, đặc biệt 
trong việc thảo luận nhóm. 
 - Giúp học sinh có được những kĩ năng trong phương pháp học tập nhóm và 
biết cách phối hợp với nhau, phân công nhiệm vụ trong phương pháp học tập theo 
nhóm. 
 III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU 
Trong giới hạn phạm vi cho phép đối với một sáng kiến kinh nghiệm của bản thân, 
tôi chỉ nghiên cứu về phương pháp thảo luận nhóm môn Tiếng Anh THCS, để đưa 
ra phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập thảo luận nhóm. 
 IV. THỰC TRẠNG CUẢ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 
 1. Thực trạng 
 Hầu hết học sinh ở trường THCS và cụ thể nơi tôi công tác chỉ mới biết vận 
dụng kiến thức rất sơ đẳng so với chương trình ngoại ngữ - môn Tiếng Anh. Học 
sinh chỉ học được 2 tiết/ tuần nên thời gian không có nhiều để cho các em thực 
 - 3 - 
 Từ kết quả khảo sát trên và quá trình theo dõi hoạt động học tập của học sinh 
tôi thấy kết quả khảo sát của cả hai lớp đều rất thấp. Theo tôi phải tìm tòi, nghiên 
cứu trong nhiều năm, trao đổi với đồng nghiệp tìm ra cái gì mình làm được và cái 
gì còn thiếu sót, điều quan trọng là phương pháp tổ chức dạy học của giáo viên, đòi 
hỏi giáo viên phải vận dụng linh hoạt các phương pháp, thường xuyên đổi mới 
phương pháp hình thức tổ chức dạy học phù hợp với đặc điểm nhận thức của học 
sinh, tiếp cận gần gũi với học sinh, tìm hiểu ý nghĩ và khó khăn của các em để 
cùng các em giải quyết. 
 - 5 - 
những em có khả năng để bồi dưỡng và giúp các em trở thành học sinh giỏi của bộ 
môn mình. 
 Đồng thời thực hành theo cặp, nhóm giúp cho các em có ý thức tự giác học tập, 
mạnh dạn và tự tin, những em học yếu có thể học được từ bạn phương pháp tự học 
theo phương châm: “Học thầy không tầy học bạn”. 
 II. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 
 1. Các hình thức hoạt động cơ bản trên lớp 
 Khi tiến hành đổi mới phương pháp nhằm phát huy tính tích cực hoạt động của 
học sinh, giáo viên cần tổ chức nhiều hình thức hoạt động cho học sinh chứ không 
chỉ sử dụng một hình thức phổ biến là thầy giảng trò nghe hay thầy giảng – trò đáp. 
Có 4 hình thức tổ chức các hoạt động trên lớp: làm việc cá nhân, làm việc theo cặp, 
làm việc theo nhóm và làm việc cả lớp. Dưới đây tôi chỉ xét về ưu và nhược điểm 
của làm việc theo cặp và theo nhóm 
 Hình thức Ưu điểm Nhược điểm 
 hoạt động 
 Làm việc theo - Nhiều học sinh được tham - Lớp ồn, khó kiểm soát việc 
 cặp gia luyện tập cùng một lúc. luyện tập của học sinh. 
 - Học sinh có cơ hội làm việc - Một số học sinh khá, giỏi 
 tương tầcm không cần đến sự không thích làm việc với các 
 hướng dẫn của giáo viên. bạn kém hơn mình. 
 - Học sinh được chia sẽ trách - Làm việc không hiệu quả 
 nhiệm. khi học sinh trong nhóm 
 - Cho phép giáo viên để ý đến không hợp nhau. 
 các cặp khác vẫn làm việc bình - Do không kiểm soát được 
 - 7 - 
 Cũng có hai cách tổ chức cặp nhóm theo trình độ của học sinh. Thứ nhất là tổ 
chức cặp nhóm hỗn hợp giữa học sinh khá, giỏi với học sinh kém, trung bình. Hình 
thức này có điều kiện cho các học sinh giúp đỡ nhau trong học tập. Cách thứ hai là 
tổ chức các cặp nhóm học sinh có cùng trình độ giỏi, khá, trung bình, kém. Hình 
thức này có ưu điểm là giáo viên có thể giao các loại hình bài tập phù hợp với trình 
độ của các loại học sinh, mặt khác giáo viên có điều kiện giúp đỡ học sinh yếu 
kém. 
 c. Theo nhóm ngẫu nhiên.( by chance) 
 Giáo viên có thể tổ chức cặp nhóm một cách ngẫu nhiên, không theo một quy 
định cụ thể nào 
 Ví dụ: Tổ chức cặp nhóm theo chỗ ngồi như: các em ngồi sát nhau, theo bàn 
học, theo hai bàn học, theo cặp, nhóm ngồi xa nhau.... 
 Cần lưu ý rằng sự thay đổi giữa các hình thức thành lập cặp, nhóm là hết sức 
cần thiết để tránh sự nhàm chán trong quá trình luyện. Sự thay đổi các hình thức 
thành lập cặp, nhóm cần được thực hiện thường xuyên, liên tục qua mỗi ngày, mỗi 
tiết học, thậm chí qua mỗi bài tập. 
 3. Quy trình làm việc theo cặp nhóm 
 Việc tổ chức cặp, nhóm chỉ là bước khởi đầu cho quá trình luyện tập. Muốn 
cho các cặp nhóm làm việc có hiệu quả cần thực hiện tốt ba bước cơ bản sau: 
 a. Trước luyện tập 
 Để việc luyện tập đạt hiệu quả, giáo viên cần thực hiện bước trước luyện tập 
bằng cách thực hiện một quy trình gồm ba yếu tố: chuẩn bị tâm thế cho học sinh - 
xác định mục đíchvà chỉ đẫn nhiệm vụ cần thiết - ấn định thời gian (engage -
instruct - initiate). Nghĩa là, học sinh phải có tâm thế thoải máivề điều sắp phải 
làm, hiểu ý nghĩa và mục đích việc sắp phải làm, nắm vững các bước thực hiện và 
biết trước thời gian cần thực hiện nhiệm vụ trong bao lâu. 
 b. Trong khi luyện tập 
 - 9 - 
 - Tăng cường các hoạt động tìm tòi, quan sát sáng tạo trong việc vận dụng kiến 
thức cho từng bài học, tiết học. 
 - Tạo điều kiện không khí thích hợp để học sinh tranh luận bất cứ tiết học nào. 
 - Tận dụng tối đa đồ dùng ở từng cặp, nhóm, yêu cầu học sinh chuẩn bị tranh, 
đồ dùng cho từng tiết thực hành. 
 Trong khi học sinh thực hành hỏi - đáp, giáo viên phải bao quát và theo dõi 
lớp để nhận xét từng cặp, lắng nghe và sửa lỗi cho các em, lưu ý những cặp có học 
sinh yếu kém. 
 Chia lớp thành từng nhóm, trong nhóm có học sinh khá, giỏi, trung bình, yếu 
để các em có thể hỏi và bày cho nhau. Như vậy học sinh nào chưa có cơ hội trả lời 
thì sẽ có cơ hội trả lời những câu tiếp theo giúp cho các em mạnh dạn, tự tin với 
mức độ hiểu biết của mình và có cách ứng xử tốt hơn. 
 Đối với học sinh yếu của từng nhóm, giáo viên hướng dẫn nhóm trưởng- 
người học tốt giúp đỡ để các em có thể tiếp cận kiến thức dễ dàng, góp ý để giúp 
bạn học và các em phát huy hết khả năng của mình trong việc học ngoại ngữ. 
 - Yêu cầu đối với giáo viên: 
 Theo dõi các em thực hành, nhận xét từng lỗi sai nhỏ chỉ ra cho các em biết 
cách để tránh lặp lại những lỗi mà mình đã mắc phải. 
 Khi học sinh luyện tập theo cặp, nhóm giáo viên đến từng cặp – nhóm để 
theo dõi và nhận xét để sửa lỗi kịp thời cho học sinh. Đối với những lỗi phổ biến, 
giáo viên nên đặt câu hỏi cho cả lớp và cho học sinh tự phát hiện ra lỗi sai của 
mình để sửa và tránh lặp lại. Làm như thế các em sẽ tránh được lỗi, hiểu và nhớ 
lâu. Giáo viên hiểu được trình độ các đối tượng, mức độ tiếp thu bài của từng em 
để giáo viên có hướng điều chỉnh cách dạy của mình. 
 Phân công nhiệm vụ cho nhóm trưởng để các em theo dõi giúp đỡ các thành 
viên trong nhóm của mình. Giáo viên động viên, khích lệ kịp thời những học sinh 
làm tốt nhiệm vụ của mình. Tạo không khí phấn khởi để các em có hứng thú khi 
 - 11 - 
S1: How many hours a week do you spend watching TV? 
S2: About 4- 5 hours 
 Lớp 9: Unit5. The media 
 Period 29: Speak and language focus 1,2 
 - Giáo viên yêu cầu học sinh thực hành lại bài đối thoại theo cặp nói về 
chương trình truyền hình mà các em yêu thích và giải thích lí do. 
 Ví dụ: 
S1: You like watching sports, don’t you? 
S2: Not really. Some sports are violent, and I don’t like them. I prefer cartoons. 
They are interesting. 
S1: You don’t like Literature and Art, do you? 
S2: No, I don’t I am not interesting in them. 
- Giáo viên yêu cầu một số cặp thể hiện bài đối thoại của mình. 
- Học sinh nghe và cho nhận xét nếu cần thiết. 
 Lớp 9: Unit5. The media 
 Period 32: Write 
 - Giáo viên yêu cầu học sinh viết về lợi ích của Internet 
 - Học sinh làm việc theo nhóm, 4 em thảo luận và viết bài dựa vào các câu hỏi 
và trả lời gợi ý. 
- Giáo viên tham gia với các nhóm khác nhau để giúp đỡ học sinh giải quyết khó 
khăn. 
- Giáo viên cùng với học sinh lập giàn ý của bài. 
1. What can you say about the development of the internet? Is the internet useful? 
 - 13 - 
 C. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM 
 1. Kết quả 
 Cụ thể như sau: 
 Giỏi Khá Trung bình Yếu 
 Lớp Sĩ số 
 S S S S
 % % % % 
 L L L L 
 9A1 34 12 35,3 15 44,1 6 17,6 1 3 
 9A3 36 13 36,1 16 44,5 6 16,6 1 3 
 So với kết quả đã nêu ở thực trạng trong phần I, sau khi đã nghiên cứu và áp 
dụng đề tài này tôi thấy kết quả của việc học nhóm, học cặp có phần biến chuyển 
rõ rệt, chất lượng đạt kết quả cao hơn so với mặt bằng của học kỳ I và đầu năm. Số 
học sinh giao tiếp đối thoại được tăng lên, đặc biệt số học sinh yếu kém cũng có 
phần nào hiểu và sử dụng được một số câu lệnh của giáo viên ,bập bẹ trao đổi với 
bạn một số câu thông dụng hàng ngày nhưng đó cũng là dấu hiệu đáng mừng đối 
với các em. Hầu hết các bài tập thực hành ở lớp, ở nhà các em đã xây dựng và hoàn 
thiện khá tốt và thu được một lượng kiến thức nhất định. 
 Thông qua việc giảng dạy trên lớp tai trường tôi thấy việc cho học sinh thực 
hành theo cặp nhóm trong từng tiết dạy là một biện pháp hữu hiệu và cần thiết đối 
với giáo viên dạy môn tiếng Anh. Nó trở thành một trong những yếu tố quyết định 
 - 15 -