Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng quản lí cảm xúc cho học sinh Trung học cơ sở

 UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG
 TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH
 ----------
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 “RÈN KĨ NĂNG QUẢN LÍ CẢM XÚC 
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ ”
 Lĩnh vực: Chủ nhiệm
 Cấp học: Trung học cơ sở
 Tên tác giả: Phạm Thị Hồng Hạ
 Đơn vị công tác: Trường THCS Lương Thế Vinh
 Chức vụ: Giáo viên
 NĂM HỌC 2022-2023 1/15
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I.Lí do chọn đề tài.
 Cảm xúc của cá nhân là một động lực cơ bản thôi thúc con người học tập, 
làm việc. Cảm xúc có thể đem lại cho cá nhân những ý tưởng, những lựa chọn 
đầy sáng tạo. Cảm xúc có tính hai mặt, một mặt cảm xúc là động lực thúc đẩy cá 
nhân hoạt đông học tập, làm việc có hiệu quả. Mặt khác nếu không được quản lí 
và định hướng đúng đắn cảm xúc sẽ làm lệch hướng, thậm chí phá hủy nhận 
thức và hành động của cá nhân, dẫn đến việc nhận thức và hành động của cá 
nhân trở nên “mù quáng” và sai lầm. Vì vậy quản lí và định hướng cảm xúc để 
trở thành động lực tích cực là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo hoạt 
động học tập và làm việc hiệu quả. Thực tế cho thấy, những người hiểu được 
cảm xúc của mình, nắm bắt được và làm chủ được chúng, đoán được những cảm 
xúc của người khác và biết hòa hợp với họ một cách hữu hiệu là những người có 
lợi thế trong tất cả các lĩnh vực của cuộc đời để thành công và hạnh phúc. 
Ngược lại, những người không kiểm soát được đời sống cảm xúc của mình sẽ 
thường xuyên phải chịu những xung đột nội tâm, từ đó năng lực tập trung chú ý 
và tư duy sẽ bị phá vỡ và điều này chắc chắn có ảnh hưởng xấu đến hiệu quả 
hoạt động học tập, làm việc cũng như trong cuộc sống của họ.
 Đặc biệt là đối với học sinh THCS , bởi đây là độ tuổi mà tâm sinh lý đang 
có sự thay đổi rõ rệt do sự giao thoa của sự phát triển, sự chuyển giao giữa một 
đứa trẻ sang một con người dần trưởng thành. Ở độ tuổi này, các em thường có 
những cảm xúc nông nổi bất chợt, sự mong muốn vươn lên làm người lớn đối 
nghịch với khả năng của bản thân luôn kiềm hãm hành động của các em và gây 
ra những cảm xúc khó chịu tiềm ẩn trong các em. Bên cạnh đó, những tác động 
mang tính cấm cản từ phía gia đình, sự lôi kéo của những nhóm bạn không lành 
mạnh cũng là nguyên nhân dẫn đến những cảm xúc không tích cực cho các em. 
Song song đó, việc tiếp xúc với những hình ảnh, clip mang tính bạo lực tràn lan 
trên mạng xã hội cũng là một trong những nguyên nhân gây nên những cảm xúc 
và hành vi lệch lạc, tiêu cực ở lứa tuổi học sinh THCS . Bởi vì chính các em 
cũng không thể nào kiềm chế ngay lúc đó hoặc quản lí nó một cách tốt nhất. Và 
vì các em học sinh không thể kiểm soát, không quản lí được cảm xúc của bản 
thân lúc tức giận nên không ít những hậu quả đáng tiếc đã xảy ra như các em sẵn 
sàng dùng vũ lực để giải quyết mâu thuẫn đến mức phải nhập viện thậm chí thiệt 
mạng. Hay bản thân có những suy nghĩ tiêu cực ngày càng nhiều mà bản thân 
không biết cách giải tỏa cũng là tác nhân dẫn đến cảm xúc mỗi lúc mỗi leo thang 
và rồi hành vi hủy hoại bản thân đã diễn ra như rạch tay, rạch chân, uống thuốc 
ngủ quá liều và kể cả nhảy lầu để tự tử, Vì vậy, rèn luyện kỹ năng quản lí cảm 3/15
 PHẦN II: NỘI DUNG
I.Cơ sở lí luận.
1.Kỹ năng quản lý cảm xúc là gì?
 Kỹ năng quản lý cảm xúc có thể hiểu đơn giản là cách mà con người nhận 
ra cảm xúc thật của mình trong tình huống đó và hiểu được ảnh hưởng của loại 
cảm xúc này với bản thân và người khác. Đồng thời, bản thân có kỹ năng tự điều 
chỉnh và thể hiện cảm xúc theo một cách phù hợp nhất. 
 Kỹ năng quản lý cảm xúc được biết đến với nhiều cái tên khác nhau như trí 
tuệ cảm xúc, quản trị cảm xúc, xử lý cảm xúc hay làm chủ cảm xúc của mình. 
Con người biết cách quản lý cảm xúc sẽ giúp giảm căng thẳng trong giao tiếp và 
thương lượng hiệu quả, giải quyết mâu thuẫn mang tính xây dựng. Nhìn chung, 
kỹ năng này cần kết hợp với kỹ năng ứng xử, ứng phó với sự việc và kỹ năng tự 
nhận thức để có kết quả tốt nhất.
 5/15
III. Biện pháp thực hiện 
 Để giúp các học sinh quản lý cảm xúc hiệu quả cần có sự chung tay giữa 
nhà trường, gia đình và xã hội. Sự nhất quán trong cách giáo dục giúp HS tiếp 
thu dễ dàng và lâu dài hơn. Một số những cách giúp HS quản lý cảm xúc như 
sau:
1. Đặt ra quy tắc cho HS và đảm bảo tính thống nhất.
 Việc đặt ra quy tắc trong gia đình và lớp học là cách tốt nhất giúp HS hình 
thành những thói quen tốt. Mỗi quy tắc là một điều “bất khả xâm phạm” mà HS 
cần thực hiện sao cho phù hợp, tránh bị phạt nếu vi phạm quy tắc. Một số quy 
tắc trong lớp học và gia đình có thể đặt ra như không được nói tục, không được 
vứt đồ ăn hay không được đánh nhau và có hình phạt thích đáng nếu vi phạm.
 Dù tình huống diễn ra trong nhà hay ở trường học thì hình thức kỷ luật khi 
HS làm sai cần được thống nhất. Hãy cho HS thấy dù ở đâu, lúc nào khi HS làm 
sai đều có hình phạt thích đáng và chú ý giữ thói quen này lâu dài để giúp HS 
hiểu được hình thức thưởng phạt của gia đình, nhà trường với hành vi của mình.
2. Giúp HS gọi tên cảm xúc của mình
 Dạy HS tên của những cảm xúc như buồn, vui, sợ hãi, tức giận và giải thích 
một cách cặn kẽ sự khác nhau giữa những cảm xúc này và ý nghĩa của hành 
động phù hợp. Bố mẹ , thầy cô cần có cách động viên trẻ kiềm chế sự tiêu cực 
khi giận giữ và cách bộc lộ cảm xúc ở mức vừa phải trong từng hoàn cảnh. Tuy 
nhiên, trong quá trình hướng dẫn bố mẹ, thầy cô không nên sử dụng ngôn ngữ ra 
lệnh như “không được buồn!” hay “đừng sợ!”, “không được cáu giận!”mà hãy 
tìm cách nói chuyện mềm mại hơn như “ con đang buồn phải không?”, “con 
đang bực mình điều gì vậy?” “con đang sợ phải không?bố mẹ đang ở bên cạnh 
con”, “con đang có điều muốn nói phải không?”
 7/15
4. Khen thưởng , động viên kịp thời.
 Khi HS có những hành vi tốt và biết cách xoa dịu những cơn tức giận của 
mình hãy đưa ra những phần thưởng hấp dẫn động viên HS. Điều này giúp HS 
có thêm động lực để cố gắng và thay đổi hình ảnh bản thân ngày một tốt hơn.
5. Bố mẹ, thầy cô hãy là tấm gương sáng
 Bố mẹ và thầy cô là tấm gương tốt trong quản lý cảm xúc là cách tốt nhất 
giúp HS học theo và hoàn thiện bản thân. Hãy làm chủ hành vi của mình để trở 
thành tấm gương tốt cho HS học tập và noi theo thông qua những tình huống 
hàng ngày.
6. Khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động, tập thể dục đều đặn hàng 
ngày.
 HS khi tham gia các hoạt động và tập thể dục đều đặn hàng ngày, cơ thể 
sẽ tiết ra các hoocmon hạnh phúc tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Từ đó 
tạo các cảm xúc tích cực cho HS. 9/15
 11/15
 Không chỉ có vậy, đối với HS có cảm xúc tiêu cực, tôi còn áp dụng kĩ năng 
coaching vào tham vấn học sinh. Lúc này GV không phải là người yêu cầu các 
con phải làm hay không nên làm một việc nào đó, áp đặt suy nghĩ cho các con 
mà là quá trình khơi gợi bằng các câu hỏi để hiểu và thấu cảm HS , tạo sự kết 
nối giữa GV với HS , dẫn dắt HS tìm ra mấu chốt vấn đề và để từ đó HS tự đưa 
ra quyết định, tự tìm câu trả lời cho chính mình. Nhờ vậy mà tôi đã giúp HS giải 
quyết những vướng mắc trong học tập, cuộc sống, trong tình bạn, tình yêu tuổi 
học trò, trở thành người bạn của các con. 
 Đối với HS vi phạm nội quy nhiều lần ngoài việc sử dụng coaching tôi kết 
hợp đưa hợp đồng hành vi vào giáo dục. Nhờ đó mà một số HS chưa ngoan đã 
có tiến bộ rõ rệt trong học tâp, rèn luyện.
 Để giúp các con có động lực, mục tiêu trong học tập, rèn luyện và thấy 
được ý nghĩa, giá trị của cuộc đời, tôi cho các con tham gia hoạt động nhỏ là “ 
Đi tìm giá trị đích thực của bản thân”.Tôi yêu cầu các con vẽ 2 vòng tròn đồng 
tâm lên giấy. Ở vòng tròn ngoài các con sẽ ghi tất cả những điều mong muốn 
của mình. Tiếp theo tôi nói với các con: Nếu như người thân hay bản thân con 
chỉ còn vài năm nữa sống trên cõi đời này thì điều thực sự mong muốn của con 
là gì? Các con sẽ ghi nó ở vòng tròn trong. Sau đó các con sẽ cắt bỏ vòng tròn 
ngoài đi chỉ giữ vòng tròn trong lại. Đó mới chính là điều mong muốn cốt lõi 
của bản thân, mới là giá trị đích thực của các con và là mục tiêu mà các con 
hướng đến. 13/15
 Để tạo cảm xúc tích cực cho HS: niềm tự hào về quê hương, đất nước, giúp 
các con hiểu rõ hơn về lịch sử, truyền thống của quê hương Đan Phượng, tôi 
cùng với các con đến tận nơi di tích lịch sử, danh thắng để phỏng vấn, quay 
phim, chụp ảnh tạo video, bài giảng E-learning thú vị đưa vào hoạt động ngoại 
khóa , giờ sinh hoạt của lớp. Như tìm hiểu danh nhân văn hóa Tô Hiến Thành- 
Đền Văn Hiến ở Hạ Mỗ , ý nghĩa tượng đài phụ nữ ba đảm đang; hát Chèo Tàu 
Tân Hội; Ca trù Thượng Mỗ; quán Quạ ở Phượng Trì; thả diều Bá Giang
 Không chỉ dừng lại ở phạm vi nhỏ hẹp trong lớp , trong trường, tôi tổ chức 
HĐNK cho các con ở ngoài trời, ở khu di tích lịch sử, khu vui chơi nhằm tạo 
cảm xúc tích cực và những trải nghiệm thú vị cho các con.
 15/15
 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận.
 Chỉ số thông minh (IQ) tự nó không đủ để mang lại thành công. Tuy IQ có 
thể giúp bạn đạt được một số bước tiến quan trọng trong học tập và công việc, 
nhưng chính EQ mới thực sự khiến bạn kiểm soát căng thẳng và cảm xúc khi đối 
mặt với khó khăn thử thách. Tôi ấn tượng với câu nói: EQ đi trước, IQ lả lướt 
theo sau.
 Nhìn chung, kỹ năng quản lý cảm xúc ở HS cần được trau dồi mỗi ngày tại 
gia đình, trường học và ngoài xã hội. Cần có sự thống nhất phương pháp rèn kỹ 
năng quản lí cảm xúc ở các môi trường trên giúp HS kiểm soát được bản thân 
một cách tốt nhất và thoát khỏi những cơn giận dữ, bốc đồng hay những hành 
động thiếu suy nghĩ khi gặp những tình huống không mong muốn. Một lưu ý 
trước khi bố mẹ, thầy cô giải quyết vấn đề cần đặt ra 3 câu hỏi:
 WHY: Tại sao con (HS) lại làm như vậy?
 WHAT: Có thể dạy cho con (HS) điều gì?
 HOW: Làm sao để dạy con (HS) điều đó tốt 
 Để làm tốt các giải pháp trênnhất? đòi hỏi bố mẹ, người thầy phải có tình yêu 
thương dành cho các con , thấu hiểu các con và phải kiên nhẫn rèn luyện cho các 
con và chính bản thân mình. Có như vậy việc giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học 
sinh mới hiệu quả .Và cũng nhờ áp dụng các giải pháp trên mà tôi đã thành công 
trong việc giúp học sinh ở lớp tôi chủ nhiệm kiểm soát được cảm xúc của mình.
2. Khuyến nghị.
 Tăng cường mời chuyên gia về nói chuyện cho HS, phụ huynh HS và giáo viên 
trong toàn huyện về quản lí cảm xúc cho học sinh.Thường xuyên tổ chức các buổi 
chuyên đề để nhiều giáo viên trong huyện cùng tham gia học hỏi và trao đổi kinh 
nghiệm với nhau về cách ứng dụng trí tuệ cảm xúc trong giáo dục học sinh.
 Tổ chức nhiều hoạt động cho học sinh được chia sẻ, nói lên nguyện vọng 
của mình, được thể hiện mình. 
 Tăng cường tuyên truyền trong nhà trường, gia đình, xã hội về vai trò của 
giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh.
 Động viên kịp thời giáo viên tâm huyết trong công tác giáo dục học sinh.