Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9

 Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9
I-PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
- Nhằm giúp học sinh hiểu biết thêm về sự ô nhiễm môi trường đã ảnh hưởng đến sức 
khỏe của con người và các sinh vật trên Trái đất như thế nào?
- Tác nhân nào làm thay đổi cấu trúc môi trường và hậu quả của sự thay đổi đó như thế 
nào. - Thông qua đó trong chương trình giáo dục phổ thông có những bài học cần lồng 
ghép tích hợp giáo dục môi trường vào từng nội dung và giáo dục cho các em ý thức 
bảo vệ môi trường.
- Những kiến thức cơ bản về môi trường dưới đây sẽ cho biết con người đã tác động 
trực tiếp hoặc gián tiếp tác động vào môi trường và làm môi trường suy thoái ảnh 
hưởng trực tiếp đến con người và các loài sinh vật trên trái đất. Từ đó các em học sinh 
có ý thức về môi trường, có ý thức bảo vệ môi trường, tích cực vận động bạn bè người 
thân cùng tham gia giữ gìn môi trường trong sạch.
2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
- Các vấn đề ảnh hưởng đến môi trường.
- Phương pháp lồng ghép tích hợp nội dung cụ thể từng bài vào những nội dung từng 
yếu tố tác động môi trường..
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học lớp 9 vào một số bài cụ thể.
- Một số vấn đề về ô nhiễm môi trường hiện nay.
4. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- HS khối lớp 9 của trường THCS Nguyễn Trãi, huyện Krông Ana, tỉnh Đăklăk
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Trong đề tài có sử dụng các phương pháp như sau:
- Phương pháp quan sát trực quan: Giáo viên cho học sinh quan sát những hình ảnh 
minh họa trong nội dung tích hợp về môi trường.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Giáo viên sẽ giao cho học sinh nghiên cứu trước 
một số nội dung quan trọng ở nhà.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp ý kiến của học sinh: Trong quá trình giảng dạy, 
giáo viên sẽ phân tích, tổng hợp ý kiến của học sinh nêu bật những nội dung mà học 
sinh thực hiện đúng, đồng thời góp ý những nội dung mà các em chưa thực thực hiện 
tốt.
 Nguời viết: Phạm Thu Hà Trường THCS Nguyễn Trãi 1 Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9
II- NỘI DUNG
1.CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1.1 Môi trường là gì?
 Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con 
người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và 
sinh vật” Môi trường sống của con người theo nghĩa rộng là tất cả các yếu tố tự nhiên 
và xã hội cần thiết cho sự sinh sống, sản xuất của côn người như tài nguyên thiên 
nhiên, không khí, đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội. Theo nghĩa hẹp thì 
môi trường sống của con người chỉ bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố xã hội trực 
tiếp liên quan đến chất lượng cuộc sống của con người như diện tích nhà ở, nước sạch, 
điều kiện vui chơi, giải trí, chất lượng bữa ăn
 Môi trường nhà trường bao gồm không gian trường, cơ sở vật chất trong trường 
như: lớp học, phòng thí nghiệm, sân chơi, thầy cô giáo, học sinh, các tổ chức xã hội 
như Đoàn, Đội
1.2. Sự cần thiết của việc giáo dục bảo vệ môi trường trong giảng dạy hóa học ở 
trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi nói riêng và trong các trường THCS nói 
chung.
 Vì môi trường sống ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống của con người, động vật, thực 
vậtChính vì vậy bảo vệ môi trường chính là bảo vệ chính cuộic sống chúng ta. Khi 
hiểu được điều đó, các em học sinh sẽ biết phải làm gì để bảo vệ môi trường.
- Hiện nay vấn đề về môi trường đang là một vấn đề cực kỳ nóng bỏng, nó là vấn đề 
chung của toàn nhân loại. Biết được sự ô nhiễm môi trường hiện nay như thế nào, các 
em sẽ biết gìn giữ để môi trường ngày càng trong sạch hơn.
- Giáo dục bảo vệ môi trường sống là vấn đề hết sức cần thiết. Việc tích hợp giáo dục 
bảo vệ môi trường trong môn học Hóa học sẽ giúp các em có niềm say mê với môn 
học hơn, yêu cuộc sống, yêu môi trường và từ đó giáo dục đạo đức của các em.
2. Thực trạng
 Trước khi thực hiện đề tài này vào trong việc giảng dạy ở Nhà trường tôi khảo sát 
100 em học sinh lớp 9 của trường THCS Nguyễn Trãi về các vấn đề:
+ Em đã làm gì nhằm bảo vệ môi trường sống của chúng ta?
+ Em hiểu như thế nào về “Hiệu ứng nhà kính”, mưa axit? Và nhiên liệu ‘sạch’ hiện 
nay dùng là gì?
 Nguời viết: Phạm Thu Hà Trường THCS Nguyễn Trãi 3 Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9
4 Nguyên nhân gây mưa A.Do bầu trời. 25 25%
 axit là gì? B. Do khói, bụi 25 25%
 C. Do thủng tầng ozon 20 20%
 D. Do không khí bị ô nhiễm 30 30%
 chứa các khí: SO2; NOx
5 Nguyên nhân của biến đổi A.Do sự thay đổi cường độ 40 40%
 khí hậu hiện nay là gì? ánh sáng của Mặt Trời.
 B.Do nước biển dâng. 10 10%
 C.Do hàm lượng khí CO2; 30 30%
 CH4; N2O trong không khí 
 quá nhiều.
 D.Cả A và C 20 20%
6 Việc học tốt môn Hóa học A.Học để thi 70 70%
 nhằm mục đích gì? B.Nhằm tìm ra giải pháp để 30 30%
 bảo vệ môi trường cũng như 
 không có những tác động 
 xấu đến môi truờng.
2.1 Thuận lợi – khó khăn
* Thuận lợi: Một số học sinh có niềm đam mê, niềm say mê với môn học thì các em 
tự tìm tòi những kiến thức tích hợp của môn học giúp cho việc học tập trở nên hứng 
thú và không cón khô khan. Ngoài ra còn tăng them niềm say mê của các em đối với 
môn học và các em cũng có ý thức bảo vệ môi trường xung quanh hơn.
*Khó khăn:
- Vẫn còn một số em cảm thấy không có hứng thú trong việc tìm tòi, khám phá các 
kiến thức lien quan đến môn học. Vì vậy, các em không hiểu rõ bản chất của môn học, 
thiếu kiến thức thực tế. Các em chỉ tập trung vào giải các bài toán mà quên đi ứng 
dụng của các chất hay những nội dung về Hóa học với môi trường.
2.2 Thành công – Hạn chế
* Thành công: Sau khi áp dụng việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn 
Hóa học, học sinh cảm thấy yêu thích môn học hơn, thích tìm tòi, khám phá những vấn 
đề xung quanh về môi trường có liên quan đến môn Hóa học và trao đổi lại với chính 
 Nguời viết: Phạm Thu Hà Trường THCS Nguyễn Trãi 5 Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9
máy sản xuất gang, thép, phân lân, gạch ngóicây cối thường ít xanh tươi, nguồn 
nước ô nhiễm.Điều đó được giải thích như thế nào?; hay: Tại sao để cải tạo đất ở 
một số ruộng chua người ta thường bón vôi bột và còn rất nhiều những câu hỏi 
khác ta có thể đặt ra nhàm kích thích sự tò mò, ham tìm hiểu của các em từ đó các em 
biết được khi học tập môn Hóa học thì nó rất gần gũi với môi trương ta đang sinh 
sống.
 Nguyên nhân thứ hai là do: vì kỹ năng làm bài tập của các em chưa được tốt nên 
khi giảng dạy giáo viên thường chú ý đến việc giải các bài tập mà quên đi việc tích 
hợp những nội dung về môi trường trong các bài học cụ thể. Ở nguyên nhân này ta cần 
khắc phục bằng cách không nên quá “ôm đồm” và chú trọng quá sâu vào việc giải bài 
tập của các em. Ta nên định hướng để các em có khả năng tự học và thay vào đó là khi 
soạn giáo án ở nhũng bài học có thể tích hợp nộii dung về môi trường thì ta nên tìm 
hiểu và tích hợp những nôi dung ấy vào vừa giúp các em có những kiến thức nhất định 
về cuộc sống xung quanh vừa tăng them long yêu thích, say mê với môn học.
3.GIẢI PHÁP- BIỆN PHÁP
3.1 Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
 Viết lại những kinh nghiệm về tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường ở những bài 
học cụ thể trong quá trình giảng dạy nhằm giúp học sinh có ý thức bảo vệ môi trường 
và tăng thêm lòng yêu thích môn học cũng như bộc lộ them khả năng tự tìm tòi, khám 
phá về cuộc sống xung quanh ta.
3.2 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp trên
Từ thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng đề nâng cao ý thức bảo vệ môi trường với các 
em học sinh thì ta cần:
* Thứ nhất : Lồng ghép, đặt câu hỏi và hướng dẫn học sinh đưa ra các biện pháp 
về chống ô nhiễm môi trường nhằm kích thích sự tò mò của các em cụ thể như:
1.Khi dạy bài “Oxit” ta lồng ghép nội dung về: Hiệu ứng nhà kính. Em hiểu gì về 
Hiệu ứng nhà kính?
Và giải thích:
 Một cách chính xác có thể hiểu như sau: “hiệu ứng nhà kính” là hiện tượng Trái đất 
bị nóng dần lên do khí Cacbonic (CO2) trong khí quyển.
 Nồng độ khí này tăng cao do sự xả thải của các nhà máy, xí nghiệp, xe cộ
 Nguời viết: Phạm Thu Hà Trường THCS Nguyễn Trãi 7 Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9
2. Khi dạy bài “một số axit quan trọng” ta lồng ghép nội dung về: mưa axit. Em 
hiểu như thế nào là mưa axit, nguyên nhân dẫ đến mưa axit? Ta cần làm gì để 
tránh mưa axit xảy ra?
 Trong khói thải của các loại nhiên liệu, chất đốt có nguồn gốc hóa thạch (than đá, 
dầu mỏ), khí thải nhà máy, phương tiện giao thông có chứa SO2; NOx, khói chì...Các 
chất này khi gặp và kết hợp với hơi nước trong bầu khí quyển trở thành các axit: Axit 
sunfuric, axit nitric và muối rồi rơi xuống đất theo mưa. Chúng ta có thể gặp trong 
thực tế các trận mưa to, mưa xám (nước mưa màu đen, xám) hoặc vị chua củ nước 
mưa. Nếu độ pH của nước mưa nhỏ hơn 5,5 thì đó là mưa axit.
 Mưa axit gắn chặt với nơi có nền sản xuất công nghiệp cao, chất thải khí lớn và nơi 
có nhu cầu về năng lượng ô tô, dùng than rẻ tiền. Tuy nhiên các chất ô nhiễm có thể 
“di chuyển “ trong khí quyển qua biên giới các quốc gia, do vậy việc kiểm soát mưa 
axit là vấn đề quốc tế.
 Mưa axit có tác động lớn đến nhà cửa, các công trình xây dựng, cây ối, đất đai, hồ 
nước và tôm cá cùng thủy sinh vật.
+ Thiệt hại mưa axit ở Vương quốc Anh do mỗi kg SO 2 gây nên hằng năm: (Nguồn 
Kerry Turner, David Pearce lan Bateman- Kinh tế môi trường,1993)
+Nhà cửa : 0,400 Bảng Anh
+Sức khỏe : 0,007 Bảng Anh
+Rừng < 0,600 Bảng Anh
+Mùa màng : 0,110 Bảng Anh
Tổng: < 1,117 Bảng Anh
*Mức độ ô nhiễm ở một số cơ sở sản xuất ở nước ta
 3 3
 Tên xí nghiệp Bụi (mg/m ) SO2 (mg/m ) NO2 
 (mg/m3)
 Gạch Tân Xuyên Hà Bắc 11,0 – 391 5 - 28
 Phân Lân Văn Điển 8 – 457
 Nhà máy chế tạo công cụ đo điện 3 – 105 2 - 108 50
 (Tài liệu: Hóa học và sự ô nhiễm môi trường – Nguyễn Đăng Độ)
 Nguời viết: Phạm Thu Hà Trường THCS Nguyễn Trãi 9 Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Hóa học 9
 Phân bón Hóa học Bón phân cho cây cà phê
- Việc sử dụng quá liều thuốc bảo vệ thực vật còn có thể làm cho con người và các 
loài động vật bị nhiễm độc nếu tiêu thụ các thực phẩm đó.
Việc sử dụng thuốc trừ sâu tràn lan trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện
*Biện pháp khắc phục: Hạn chế sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật và phân bón 
hóa học. Nếu sử dụng thì cần phải có sự cân đối, hợp lí.
4.Khi dạy bài “kim loại” ta lồng ghép nội dung về: tác hại của một số kim loại với 
cơ thể người. Giáo viên sẽ giới thiệu cho HS: Khi sử dụng một số kim loại sau thì 
ta cần phải chú ý như:
a) Chì
- Chì là nguyên tố có độc tính cao đối với sức khỏe con người và động vật. Chì gây 
độc cho hệ thần kinh trung ương lẫn hệ thần kinh ngoại biên. 
- Người bị nhiễm độc chì thường rối loạn một số chức năng cơ thể, thường là 
rối loạn bộ phận tạo huyết (tủy xương). Tùy theo mức độ nhiễm độc có thể gây 
nên những triệu chứng như đau bụng, đau khớp, viêm thận, cao huyết áp vĩnh 
viễn, tai biến mạch máu não, nếu nhiễm độc nặng có thể bị tử vong. Đặc tính nổi 
bật của chì là sau khi xâm nhập vào cơ thể nó không bị đào thải mà ngược lại nó tích 
tụ theo thời gian.
- Chì đi vào cơ thể người qua nước uống, không khí, thức ăn bị nhiễm chì. Khi vào 
cơ thể nó bị tích tụ đến một lúc nào đó mới bắt đầu gây độc hại. 
b. Thủy ngân
 - Độc tính của thủy ngân phụ thuộc dạng hóa học của nó. Thủy ngân nguyên tố 
 Nguời viết: Phạm Thu Hà Trường THCS Nguyễn Trãi 11