SKKN Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện tượng thực tiễn vào bài giảng Hóa học 9

Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện 
tượng thực tiễn vào bài giảng hóa học 9
 MỤC LỤC
 Nội dung Trang
 MỤC LỤC 1
1 MỞ ĐẦU 2
 1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 2 
 1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 3 
 1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 3
 1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3 
 1.5. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3 
2 NỘI DUNG 4 
 2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ 4
 2.2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ 4
 2.3. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI 5
 QUYẾT VẤN ĐỀ 
 2.3.1 Lồng ghép môi trường vào tiết học 5 
 2.3.2. Dẫn dắt vào bài mới 6 
 2.3.3. Lồng ghép hiện tượng thực tiễn 6 
 2.3.4. Hệ thống các hiện tượng thực tiễn dùng cho một số 7
 bài hóa 9 để khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập 
 2.3.5. Vận dụng :Giáo án minh họa cho tiết dạy có vận 16
 dụng kiến thức hóa học để khơi dậy niềm đam mê và 
 hứng thú học tập cho HS qua các hiện tượng thực tiễn
 2.4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 19
3 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 19 
 3.1. KẾT LUẬN 19
 3.2. KIẾN NGHỊ 20
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 21
Giáo viên: Lê Thị Tuyến 1
Trường THCS Phạm Hồng Thái 
Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện 
tượng thực tiễn vào bài giảng hóa học 9
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
 Giúp HS khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập, từ đó HS nhận biết 
giá trị sống thiết thực của hóa học qua các hiện tượng thực tiễn ở lớp 9. 
 Nhằm tăng hứng thú học tập, giúp các em biết vận dụng kiến thức đã học 
vào đời sống và sản xuất, biết giải thích được các hiện tượng thực tiễn. 
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
 Học sinh lớp 9 trường THCS Phạm Hồng Thái, huyện Cư Jut, Đăk Nông
 Các tài liệu tham khảo có liên quan đến sáng kiến kinh nghiệm.
 Các phương pháp dạy học tích cực, các hiện tượng hóa học thực tiễn
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1.4.1.Đối với GV: Trong đề tài này, tôi đã vận dụng phương pháp:
 Nghiên cứu khoa học như: nghiên cứu luật giáo dục về đổi mới chương 
trình, phương pháp dạy học tích cực môn hóa, tài liệu trên mạng Internet; học 
hỏi các đồng nghiệp thông qua các tiết dự giờ, các cuộc thi, mở chuyên đề...
 Nghiên cứu thực trạng dạy học hóa học 9 ở trường THCS Phạm Hồng Thái, 
huyện Cư Jut, Đăk Nông. 
 Tổng hợp các hiện tượng hóa học thực tiễn áp dụng cho một số bài dạy cụ
thể ở chương trình hóa học 9. 
1.4.2. Đối với HS: Chuẩn bị sách giáo khoa hóa 9, sách bài tập 9, vở ghi 
Chuẩn bị kĩ bài cũ và nội dung bài học mới để hoạt động học tập có hiệu quả.
1.5. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
 Phạm vi: HS lớp 9B, 9C trường THCS Phạm Hồng Thái,Cư Jut, Đăk Nông.
 Kế hoạch nghiên cứu: năm học 2015 – 2016 và năm học 2016 – 2017 
 Một số bài giảng hóa học 9 có vận dụng kiến thức hóa học giải thích các 
hiện tượng thực tiễn để khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho HS
Giáo viên: Lê Thị Tuyến 3
Trường THCS Phạm Hồng Thái 
Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện 
tượng thực tiễn vào bài giảng hóa học 9
các dạng bài tập mà chưa chú ý nhiều đến việc lồng ghép kiến thức thực tế với 
kiến thức bài học, nên nhiều HS thường gặp khó khăn và lúng túng trong cách 
giải quyết những bài tập liên quan đến thực tế diễn ra xung quanh hoặc giải 
quyết những hiện tượng tự nhiên chưa chính xác với nhận thức khoa học. Điều 
đó ảnh hưởng không nhỏ tới việc nâng cao hiệu quả giảng dạy, chưa phát huy 
được tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. 
 Kết quả khảo sát chất lượng môn hóa học lớp 9 trường THCS Phạm Hồng 
Thái lớp 9B, 9C năm học 2015 -2016 khi chưa áp dụng đề tài này như sau.
Năm học Lớp Số Giỏi Khá TB Yếu
 HS SL % SL % SK % SL %
Chưa áp 9B 36 2 5,6 9 25 20 55,6 5 13,8
dụng 9C 35 1 2,9 9 25,7 20 57,1 5 14,3
SKKN
2.3. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
2.3.1. Lồng ghép môi trường vào tiết học
 Trong cuộc sống hằng ngày các hiện tượng môi trường thường xuyên diễn
ra trước mắt như: nước thải sinh hoạt, nước thải của các nhà máy xí nghiệp, 
các khu công nghiệp...; khói bụi của các phương tiện giao thông, của các khu 
công nghiệp,... có liên quan gì đến những diễn biến bất thường của thời tiết 
hiện nay không? Do đó GV có thể lồng ghép các hiện tượng đó vào phần sản 
xuất các chất, hay ứng dụng của một số chất... Ngoài việc gây sự chú ý cho HS 
trong tiết dạy còn giáo dục ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường cho từng 
HS. Tùy vào thực trạng của từng địa phương mà ta lấy các hiện tượng cho cụ 
thể và gần gũi với các em.
 Ví dụ: Ở trường THCS Phạm Hồng Thái hàng ngày đầu buổi học các em 
thường có 5 phút sạch trường để bảo vệ khuôn viên trường học xanh- sạch-đẹp
Giáo viên: Lê Thị Tuyến 5
Trường THCS Phạm Hồng Thái 
Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện 
tượng thực tiễn vào bài giảng hóa học 9
làm cho HS hiểu và thấy được ý nghĩa thực tiễn bài học. 
 2.3.3.5. Câu hỏi thực tiễn xung quanh đời sống hàng ngày có thể giáo viên 
đưa ra những tình huống, hiện tượng liên quan đến bài học tiếp theo sau khi 
kết thúc bài học. Cách nêu này tạo cho HS căn cứ vào kiến thức đã học tìm 
cách giải thích hiện tượng ở nhà hay những lúc bắt gặp hiện tượng đó, đưa các 
em vào vòng xoáy trên con đường tìm tòi khám phá kiến thức, buộc các em 
phải suy nghĩ ấp ủ, vì sao lại xảy ra hiện tượng đó? Tạo tiền đề thuận lợi cho 
học bài mới ở tiết sau. 
 Tuy nhiên GV cũng cần chú ý khi sử dụng các hiện tượng hóa học thực 
tiễn nên khéo léo trong giải thích vấn đề, vì cấp độ bộ môn hóa ở THCS chưa 
tìm hiểu sâu quá trình diễn biến của sự việc hay hiện tượng. Do đó GV phải 
biết lựa chọn cách giải thích cho phù hợp.
2.3.4. Hệ thống các hiện tượng thực tiễn dùng cho một số bài giảng trong 
chương trình hóa học 9 để khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho 
HS
Câu 1: Vì sao để cải tạo đất ở một số ruộng chua ta thường bón bột vôi ?
Giải thích: Thành phần của bột vôi gồm CaO và Ca(OH)2 và một số ít CaCO3. 
Ở ruộng chua có chứa axit, pH < 7, nên sẽ có phản ứng giữa axit với CaO, 
Ca(OH)2 và một ít CaCO3 làm giảm tính axit nên ruộng sẽ hết chua.
Áp dụng: GV có thể áp dụng ở bài 2: Một số oxit quan trọng (hóa 9) Phần A 
Canxi oxit 
Giáo viên: Lê Thị Tuyến 7
Trường THCS Phạm Hồng Thái 
Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện 
tượng thực tiễn vào bài giảng hóa học 9
Giải thích: Vôi là canxi hiđroxit, là chất ít tan trong nước nên khi cho nước 
vào tạo dung dịch trắng đục, khi quét lên tường thì Ca(OH) 2 nhanh chóng khô 
và cứng lại vì tác dụng với CO2 trong không khí theo phương trình:
 Ca(OH)2 + CO2 CaCO3  + H2O 
Áp dụng: GV có thể áp dụng ở Bài 8:Một số bazơ quan trọng (hóa 9) phần B 
Câu 6: Làm thế nào để phân biệt muối iot và muối thường?
Giải thích: muối iot ngoài thành phần chính là muối ăn (NaCl) còn có một 
lượng nhỏ NaI (nhằm cung cấp iot cho cơ thể).
 Để phân biệt muối thường và muối iot ta vắt nước chanh vào muối, sau đó 
thêm vào một ít nước cơm. Nếu thấy màu xanh đậm xuất hiện chứng tỏ muối 
đó là muối iot.
Áp dụng: GV có thể áp dụng ở bài 10: Một số muối quan trọng (hóa 9) 
Câu 7: Tại sao phải ăn muối iot?
Giải thích: Trong cơ thể con người có tồn tại một lượng iot tập trung ở tuyến 
giáp trạng. Ở người trưởng thành lượng iot này khoảng 20-50 mg. Hàng ngày ta 
phải bổ sung lượng iot cần thiết cho cơ thể bằng cách ăn muối iot. Nếu lượng 
iot không cung cấp đủ thì sẽ dẫn đến tuyến giáp trạng sưng to thành bướu cổ, 
nặng hơn là đần độn, vô sinh và các chứng bệnh khác.
Áp dụng: GV có thể áp dụng ở bài 10: Một số muối quan trọng (Hóa 9).
Câu 8: Nhôm lại được dùng làm dây dẫn điện cao thế? Còn dây đồng lại 
được dùng làm dây dẫn điện trong nhà?
Giải thích: Tuy đồng dẫn điện tốt hơn nhôm nhưng nhôm (khối lượng riêng 
của nhôm là 2,70g/cm3) nhẹ hơn đồng (khối lượng riêng của đồng là 8,7g/cm 3) 
Do đó, nếu như dùng đồng làm dây dẫn điện cao thế thì phải tính đến việc xây 
các cột điện sao cho chịu được trọng lực của dây điện. Việc làm đó không có 
lợi về mặt kinh tế. Còn trong nhà thì việc chịu trọng lực của dây dẫn điện 
không ảnh hưởng lắm. Vì vậy ở trong nhà thì ta dùng dây đẫn điện bằng đồng 
Giáo viên: Lê Thị Tuyến 9
Trường THCS Phạm Hồng Thái 
Khơi dậy niềm đam mê và hứng thú học tập cho học sinh bằng cách đưa hiện 
tượng thực tiễn vào bài giảng hóa học 9
Áp dụng: GV có thể áp dụng ở bài 27: Cacbon ( hóa 9)
Câu 11 : Tại sao những đồ vật bằng sắt thường hay bị gỉ tạo thành gỉ sắt 
và dần dần đồ vật sẽ bị hỏng không dùng được? 
Giải thích: Trong không khí có oxi, hơi nước và một số chất khác.
 - Do tác dụng nhiệt độ cao của ánh sáng mặt trời, hơi nước, oxi và nước mưa 
(thường hòa tan khí CO2 tạo môi trường axit yếu) có phản ứng với sắt tạo 
thành một số hợp chất của sắt gọi là gỉ sắt. Gỉ sắt không còn tính cứng, ánh 
kim, dẻo của sắt mà xốp, giòn nên làm đồ vật bị hỏng.
 - Do đó để bảo vệ đồ vật bằng sắt, người ta thường phủ bên ngoài đồ vật bằng 
sắt một lớp sơn, kim loại khác để ngăn không cho sắt tiếp xúc với nước, oxi 
không khí và một số chất khác trong môi trường.
Áp dụng: GV có thể áp dụng vào bài 21 Sự ăn mòn kim loại và bảo vệ kim loại 
không bị ăn mòn (hóa 9) 
Câu 12: Vì sao người ta phải bơm sục không khí vào các bể nuôi cá cảnh 
hoặc các chậu, bể chứa cá sống ở các cửa hàng bán cá? 
Giải thích: Phải bơm sục không khí vào các bể nuôi cá (vì oxi tan một phần 
trong nước) để cung cấp thêm oxi cho cá.
Áp dụng: Vấn đề này có thể áp dụng ở bài 25: Tính chất của phi kim (hóa 9)
 Câu 13 : Tại sao nước máy lại có mùi Clo? 
Giải thích : Khi sục vào nước lượng nhỏ khí Clo thì có phương trình hóa học 
của phản ứng xảy ra như sau :
 Cl2 + H2O HClO + HCl
 HClO có tính oxi hóa mạnh nên có khả năng diệt khuẩn. Trong nước vẫn 
 còn lượng nhỏ Clo nên nước máy có mùi Clo
Áp dụng: GV có thể áp dụng ở bài 26: Clo (Hóa 9).
Câu 14: Vì sao khi cơm khê người ta thường cho vào nồi cơm một mẩu 
than củi?
Giải thích: Do than củi xốp có tính hấp phụ, nên hấp phụ được mùi khét của 
Giáo viên: Lê Thị Tuyến 11
Trường THCS Phạm Hồng Thái