SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS

 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
 1 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
2. Khuyến nghị...13 
Phần đánh giá của hội đồng khoa học các cấp...........15 
Danh mục tài liệu tham khảo........ 16
 A. PHẦN MỞ ĐẦU.
1. Lí do chọn đề tài:
 Vật lý học là cơ sở của nhiều ngành khoa học kỹ thuật quan trọng. Vật lý 
gắn bó chặt chẽ và có tác động qua lại trực tiếp với sự tiến bộ của khoa học và 
kỹ thuật vì vậy những hiểu biết và nhận thức vật lý có giá trị to lớn trong đời 
sống và sản xuất. 
 Việc vận dụng các phương pháp tích cực trong dạy học nói chung và trong 
dạy học Vật Lý nói riêng là một nhân tố quan trọng để nang cao chất lượng Giáo 
dục và Đào tạo, hiện nay các phương pháp dạy học cổ truyền " thầy đọc trò chép 
thuyết trình .không còn phù hợp nữa. phương pháp dạy học trong giai đoạn 
hiện nay đòi hỏi phải phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh.
Vì vậy chúng ta đặt ra vấn đề làm sao để các tiết học có thí nghiệm HS được 
nghiên cứu, quan sát một thí nghiệm cụ thể, chính xác khoa học. Học sinh bước 
đầu làm quen với bộ môn Vật lí luôn hứng thú với các tiết học trên lớp thì phải 
trang bị phương tiện, dụng cụ dạy học đầy đủ. 
Qua hàng năm nhìn lại những dụng cụ thí nghiệm đã qua sử dụng có phần hư 
hỏng mỗi một giáo viên ai cũng có sự lo lắng cho những năm học tiếp theo, để 
có những thí nghiệm đầy đủ cho tất cả học sinh và cho tất cả các bài học.
 Xuất phát từ những lý do trên cùng với quá trình tích luỹ các kinh 
nghiệm giảng dạy các năm qua, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nâng cao 
hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở 
trường THCS.
2.Mục đích nghiên cứu:
 3 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
 B.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN LIÊN QUAN ĐẾN 
ĐỀ TÀI.
 1.Cơ sở pháp lí
 Theo qui định của bộ giáo dục và đào tạo về phương pháp giảng dạy mới, 
cần phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. Vật lí là bộ môn khoa học 
thực nghiệm, từ các hiện tượng vật lí thường ngày, từ thí nghiệm rút ra các kết 
luận , vận dụng nó thật tốt trong cuộc sống hằng ngày.
 Dạy học bám sát chuẩn kiến thức kỉ năng.
 Tìm hiểu và vận dụng tâm lí học lứa tuổi và tâm lí học giáo dục vào thực 
tiễn ở lớp, ở trường.
2. Cơ sở lí luận:
 Môn vật lý ở trường THCS được giảng dạy chủ yếu bằng phương pháp 
thực nghiệm, thiết bị là phương tiện dạy học quan trọng quyết định đến hiệu quả 
giảng dạy, nó góp phần đắc lực cho người giáo viên khi truyền thụ kiến thức cho 
học sinh và có ảnh hưởng quan trọng đến tư duy sáng tạo của học sinh khi tìm 
hiểu và chiếm lĩnh khoa học.
 Các bài dạy có thí nghiệm trong chương trình rất nhiều, có gần như hầu hết 
trong các bài học. Chương trình đề cập đến các hiện tượng các quá trình và các 
khái niệm vật lí về Cơ học Nhiệt học, Điện học, Quang học chủ yếu ở mức độ 
định tính và ở mức độ định lượng. 
 5 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
 -Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa 
đồ dùng dạy học bộ môn vật lí ở trường THCS.
2.Thực trạng của đề tài:Thực trạng sử dụng đồ dùng dạy học và việc sửa 
chữa đồ dùng dạy học vật lý ở trường thcs.
 Nhân viên phụ trách phòng thiết bị chưa thực sự nắm chắc chuyên môn của 
mình, tuy được đào tạo nhưng chưa nắm hết các danh mục thiết bị hiện có. Thời 
gian làm việc mang tính hành chính, khi rảnh rổi chưa kiểm tra những thiết bị hư 
hỏng nhẹ để tu sửa.
 Giáo viên dạy vật lý một số không sử dụng đồ dùng dạy học, vì đồ dùng 
cồng kềnh nên còn ngại không mang lên lớp. Một số giáo viên khi lên lớp thiếu 
sự chuẩn bị, khi thấy đồ dùng hư hỏng nhẹ cũng không chịu sửa lại để phục vụ 
giảng dạy.
 Qua kinh nghiệm giảng dạy của bản thân tôi thấy việc sử dụng thiết bị dạy 
học trong môn Vật lý đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị bài thật chu đáo cẩn thận, 
phải chuẩn bị đầy đủ các thiết bị dạy học cần thiết, phải làm trước các thí 
nghiệm sao cho đạt kết quả mong muốn. Chính vì yêu cầu đó làm cho giáo viên 
nâng cao ý thức tự giác tinh thần trách nhiệm để đạt hiệu quả cao cho các giờ 
dạy. 
 Học sinh tuy đã quen hơn trong việc sử dụng thiết bị song nội dung thí 
nghiệm khó mất nhiều thời gian làm thí nghiệm. Hơn nữa số lượng thiết bị còn ít 
nên còn những học sinh chưa được trực tiếp làm thí nghiệm .
 Giáo viên phải khắc phục khó khăn trước mắt sử dụng tốt các thiết bị dạy 
học để giảng dạy sao cho đạt hiệu quả cao nhất đáp ứng được yêu cầu đổi mới 
hiện nay.
 Ngoài ra trong các giờ dạy có sử dụng thiết bị dạy học giúp học sinh phải 
tự nghiên cứu làm thí nghiệm để rút ra kiến thức, giáo viên không phải giải thích 
nhiều vì kết quả rút ra là do chính học sinh tìm được bên cạnh đó giáo viên cũng 
thấy rất thoải mái tự tin vì đã gây được lòng tin đối với học sinh qua các thí 
nghiệm vật lý và cuốn hút các em học vật lý. 
 7 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu, các thiết bị đôi khi còn chưa 
chính xác.
 Hai là: Các tổ chuyên môn thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt 
chuyên đề đưa ra bàn bạc trao đổi những vấn đề trong đổi mới phương pháp dạy 
học. Từ đó rút ra những kinh nghiệm, những bài học bổ ích trong việc sử dụng 
đồ dùng thiết bị dạy học sao cho có hiệu quả cao nhất nhằm không ngừng đổi 
mới để nâng cao chất lượng dạy học.
 Ba là: Mỗi một giáo viên cần phải phải nắm vững mục tiêu dạy học, kế 
hoạch dạy học, nhiệm vụ hiện nay là đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng 
triệt để có hiệu quả các phương tiện dạy học nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy. 
Thực sự yêu nghề, hết lòng vì học sinh thân yêu. 
 Người thầy luôn đổi mới phương pháp, sử dụng có hiệu quả các thiết bị day 
học nhằm phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo, tích cực của học sinh. Đa 
dạng hoá hình thức dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá trong dạy học.
 Thiết bị dạy học được sử dụng vào lúc cần thiết của bài học, lúc học sinh 
muốn được quan sát trong trạng thái tâm lý phù hợp nhất. Thiết bị dạy học được 
sử dụng có hiệu quả cao nếu được sử dụng đúng lúc, đúng nội dung và phương 
pháp. 
 Khi tiến hành thí nghiệm cần tìm vị trí lắp đặt thiết bị dạy học trên lớp hợp 
lý nhất, để học sinh ngồi ở mọi vị trí trong lớp có thể quan sát được, vị trí đặt 
thiết bị dạy học phải đảm bảo yêu cầu về chiếu sáng. 
 Thiết bị dạy học dược sử dụng có sự kết hợp chặt chẽ với các phương pháp 
dạy học khác nhau nhằm kích thích hứng thú học tập của học sinh, giúp học sinh 
tiếp nhận kiến thức một cách chủ động sáng tạo. 
Hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học còn phụ thuộc vào sự ham muốn thích thú của 
học sinh , giáo viên phải tạo ra sự ham muốn đó bằng các việc làm cụ thể như 
đặt ra tình huống có vấn đề trong quá tình sử dụng thiết bị dạy học. 
 b. Các biện pháp hạn chế hư hỏng và sửa chữa một số thiết bị dạy học đơn 
giản: 
 9 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
 +Các kim nam châm và các thanh nam châm có cái chỉ các cực không đúng 
so với màu sơn.
 + Các thanh ray và thanh nằm ngang trong thí nghiệm lực điên từ làm bằng 
đồng nên một số cái một số cái bị ô xi hoá nên tiếp xúc về điện kém.
 +Một số cuộn dây tạo nam châm điện bị đứt hoặc tiếp xúc điện kém.
 +Các máy phát điện (một chiều, một chiều) nhiều cái bộ phận chổi quét và 
ổ góp điện tiếp xúc kém nên phát điện chập chờn.
 +Một số hộp quan sát ánh sáng ánh sáng tán xạ ở các vật màu không hoạt 
động được.
 Sửa chữa các hư hỏng của đồ dùng dạy học vật lí: 
 Khắc phục hư hỏng ở lò xo lá khá đơn giản, bằng cách thay óc vít mới và 
cưa ngắn đoạn cán nhựa sau đó dùng keo 502 dán cố định lò xo với cán.
 Một số thí dụng cụ thí nghiệm về tính dẫn nhiệt của các chất thường bị 
hõng ở đầu văn các ốc vít nhỏ nên không lắp được vào giá chung, ta phải dùng 
dũa, dũa lại phần êcu sau đó dùng kìm văn vào giá đở.
 Các màng cao su ở thí nghiệm áp suất chất lỏng thường bị rách hoặc bị 
lỏng không gắn vào được các ống thuỷ tinh, ta thường dùng các sợi dây cao su 
nhỏ để gắn chặt màng cao su vào ống thuỷ tinh hoặc thay mới màng cao su.
 Với các giá lắp pin bị hỏng hoặc tiếp xúc điện kém, ta thường xuyên dùng 
giấy ráp đánh bóng phần tiếp xúc ở cực âm và cực dương của giá lắp, dung 
miếng bìa nhỏ chêm giữa hai cặp pin để pin nằm cố định trong giá. Trường hợp 
các chốt tiếp điện bị hỏng thì phải hàn dây vào các chốt sau đó dùng kìm xiết óc 
vít lại cho chặt.
 Đối với các dây điện trở bị đứt biện pháp duy nhất là phải hàn nối lại với 
chốt tiếp điện sau đó dùng keo dán cố định trên giá hình trụ. Khi hàn vì loại dây 
constantan nên khó dính với thiếc do đó người hàn phải nối với một đoạn dây 
đồng. Hàn xong, dùng Ôm kế kiểm tra lại một lần nữa.,
 Với hệ thống dây nối và các chốt cắm đơn thường bị tách rời ra khỏi nhau, 
cách tốt nhất xữ lí mang tính lâu dài là trước khi văn vào chốt cắm phải cho 
 11 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
 Các dụng cụ được sửa chữa khi đưa vào giảng dạy đảm bảo tính thành công 
cao. Tiết kiệm được tiền của nhà nước.
 b. Bài học kinh nghiệm: Trong quá trình giảng dạy môn vật lí người giáo 
viên luôn luôn phải sử dụng các đồ dùng thiết bị thí nghiệm.
 Các tiết học có sử dụng đồ dùng dạy học bao giờ cũng đảm bảo mức độ 
thành công cao tạo không khí học tập sôi nổi và gây hứng thú học tập cho học 
sinh.
 Tăng cường sử dụng đồ dùng dạy học và thường xuyên nghiên cứu thí 
nghiệm vật lí từ đó tìm ra những nhựơc điểm của thiết bị để tiến hành khắc phục 
sửa chữa.
 Chuẩn bị đầy đủ các yêu cầu khi tiến hành thí nghiệm cũng như khi sửa 
chữa đồ dùng dạy học.
 Giáo viên luôn có ý thức vươn lên trong giảng dạy, nhiệt tình với công việc 
sửa chữa một số đồ dùng dạy học đơn giản.
 Luôn đúc rút kinh nghiệm sau mỗi lần làm thí nghiệm để có hướng khắc 
phục bổ sung.
 Việc sử dụng thiết bị được tiến hành thường xuyên liên tục có hiệu quả sẽ 
tạo ra hứng thú học tập , phát huy tính tích cực sáng tạo rèn kỹ năng thực hành 
của học sinh.
 Xây dựng đội ngũ cán sự lớp thật tốt để kết hợp với giáo viên trong quá 
trình tổ chức dạy học ( phân nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên 
trong nhóm). 
 Rèn kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học và hướng dẫn học sinh sử dụng thiết 
bị dạy học đúng quy trình, mục đích, khoa học, chính xác.
 Sau mỗi thí nghiệm thiết bị phải được lâu chùi cẩn thận để đúng vị tí tránh 
va đập và gây đổ vỡ .
 3.Khuyến nghị:
Nhà trường thường xuyên theo dõi đánh giá việc sử dụng và bảo quản thiết bị 
dạy học của trường, tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn, các buổi tập huấn 
 13 Đề tài:“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa 
chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS”.
 PHẦN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CÁC CẤP
 Đánh giá của hội đồng khoa Đánh giá của hội đồng
 học cấp trường khoa học ngành
 15